Mustafa Kemal, Heyet-i Temsiliye’yi temsilen Meclis’i 23 Nisan 1920’de Ankara’da toplanmaya çağıran bir tebliğ yayınladı. Tebliğin en ücra köylere dahi ulaştırılması istendi.

*Osmanlı Meclis-i Mebûsanı’na alternatif olarak kurulan Heyet-i Temsiliye, Ulusal Bağımsızlık Savaşı’nın başlatılması ve milli iradeye dayanan yeni bir meclisin kurulmasında son derece aktif rol oynadı. (Oğuz Aytepe, “Ankara’nın Merkez ve Başkent Olması”, Atatürk Yolu, C. 9, No. 33-34, (Mayıs-Kasım 2004), s. 17)

BMM, 24 Nisan 1920 tarihinde yaptığı ikinci toplantısında Mustafa Kemal Atatürk’ü meclis başkanlığına seçti. Atatürk, TBMM’nin başkanlığını Cumhurbaşkanı seçildiği gün olan 29 Ekim 1923 tarihine kadar sürdürdü.

Büyük Millet Meclisi, Bakanlar’ın (İcra Vekilleri) seçimi ile ilgili 2 Mayıs 1920 tarihli kanunla, Genelkurmay işlerini de yürütmek üzere, Büyük Millet Meclisi’nde 11 bakanlı bir Bakanlar Kurulu (İcra Vekilleri Hey’eti) kurdu.

Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde (TBMM) 25 Ekim 1923’te ortaya çıkan kabine bunalımı Anayasa değişikliği ile sonuçlandı. 29 Ekim’de Anayasanın ilgili maddeleri değiştirilerek, ülkenin yönetim şekli cumhuriyet olarak belirlendi. Cumhuriyet’in ilanı aynı zamanda Türkiye’de tek partili dönemin de başlangıcı oldu. 1923 – 1945 yılları arasında CHP ülkeyi yöneten tek siyasi parti oldu.

Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, Atatürk’ün eski silah ve dava arkadaşlarının bir kısmı tarafından kuruldu. Parti, Şeyh Said İsyanı’nın patlak vermesinde etkili olduğu iddialarıyla 3 Haziran 1925’de kapatıldı.

5 Aralık 1934’te yapılan ve kadınlara milletvekili seçilme hakkı veren anayasa değişikliği sonrasında yapılan ilk milletvekili seçimleri 8 Şubat 1935 yılında gerçekleştirildi. Seçim sonucunda 17 kadın milletvekili seçildi. 1936’da boşalan milletvekillikleri için yapılan ara seçimde Hatice Özgener’in Çankırı’dan milletvekili seçilmesiyle Meclis’teki kadın vekil sayısı 18’e yükseldi.

21 Temmuz 1946 genel seçimleri tek partili dönemi de sona erdirdi. Celal Bayar liderliğindeki Demokrat Parti TBMM’ye girdi. Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk çok partili genel seçimi olan bu seçim adli denetim dışında, açık oy, gizli sayım ve çoğunluk sistemi esasına göre yapıldı. Şaibeli seçim olarak anılan 1946 seçimlerinin sonucunda Cumhuriyet Halk Partisi 395, Demokrat Parti 64 ve Bağımsızlar 6 Milletvekilliği kazandı.

1950, 1954 ve 1957 seçimlerini kazanan ve 10 yıl boyunca iktidarda kalan Demokrat Parti, 27 Mayıs 1960 ihtilali ile iktidardan düşürüldü. Türkiye Cumhuriyeti tarihinde gerçekleşen ilk askerî müdahale ile Cumhurbaşkanı Celâl Bayar, TBMM Başkanı Refik Koraltan ve Başbakan Adnan Menderes başta olmak üzere Demokrat Partililer tutuklandı. Anayasa ve parlamento feshedildi. Siyasi faaliyetler askıya alındı.

İhtilal sonrasında yapılan 1961 Anayasası ile “Cumhuriyet Senatosu” kuruldu. Çift Meclisli sistem olarak anılan yapı içinde Cumhuriyet Senatosu’nun başlıca görevleri, “iktidara gelen hükümetlerin icraatlarını denetlemek, bir denge unsuru olmak ve aşırılıklara karşı bir fren mekanizması oluşturmak” olarak tanımlandı.

15 Ekim seçimlerinde hiçbir parti mutlak çoğunluğu kazanamadı. CHP ile AP arasında süren 3 haftalık görüşmelerin ardından Türkiye’nin ilk koalisyon hükümeti kuruldu.

Darbe yönetimi tarafından hazırlanan yeni Anayasa 7 Kasım 1982 günü halkoyuna sunuldu, %91,37 oy oranı ile anayasa ve Kenan Evren’in cumhurbaşkanlığı kabul edildi. TBMM, 9 Kasım’da yürürlüğe giren 1982 Anayasası ile yeniden tek meclisli hale getirildi. TBMM üye sayısı 400 olarak belirlendi.

Turgut Özal 20 Kasım’da Cumhurbaşkanı Kenan Evren tarafından hükûmeti kurmakla görevlendirildi. 24 Kasım 1983’te toplanan TBMM’de Başkanlık Divanı’nın oluşmasıyla MGK’nin görevi sona erdi. 13 Aralık’ta Özal başbakanlığında ANAP hükûmeti kuruldu.

“Cumhurbaşkanının meclis yerine halk tarafından seçilmesi”, “Cumhurbaşkanlığı süresinin yedi yıldan beş yıla indirilmesi”, “Cumhurbaşkanının ikinci bir dönem için yeniden seçilmesi”, “Genel seçimlerin beş yerine dört yılda bir düzenlenmesi”, “Parlamento kararları için yeterli çoğunluğunun %67’den %34’e düşürülmesi” başlıklarını içeren Anayasa değişiklikleri halkın oylamasına sunuldu. Seçmenlerin yüzde 67.49’unun katıldığı referandumda, değişiklik oylamaya katılanların yüzde 68.95’inin oyuyla onaylandı.

Anayasa’nın 18 maddesi üzerindeki değişiklikler halk oylaması ile onaylandı. Değişiklikle birlikte parlamenter sistem kaldırılarak başkanlık sistemine geçildi, başbakanlık makamı kaldırıldı, vekil sayısı 550’den 600’e çıkarıldı. Böylece 1923’ten bu yana Güçler Ayrılığı İlkesi ile yönetilen Türkiye, “Başkanlık Sistemi”ne geçti. Böylelikle partili cumhurbaşkanı kavramı doğdu.

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi, Recep Tayyip Erdoğan’ın 9 Temmuz 2018’de TBMM Genel Kurulu’nda yemin etmesiyle resmen başladı. Parlamenter sistem sona ererken Erdoğan hem devletin hem de hükümetin başına geçmiş oldu.