Ankara-İstanbul hattını 6,5 saatten 5 saate indirmesi planlanan hızlandırılmış tren seferleri 4 Haziran 2004’te, saat 18.00’de başladı. İstanbul’dan kalkan trene Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Ankara’dan yola çıkana ise Yahya Kemal Beyatlı ismi verildi.

Kazanın ardından yetkililer tarafından yapılan açıklamalar çelişkili bulundu. Bu açıklamalardan ilki kazada hayatını kaybedenlerin sayısı ile ilgiliydi. Önce dönemin Bilecik Valisi Ayhan Çevik, 50-70 kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı. Dönemin Sağlık Bakanlığı Müsteşarı Necdet Ünüvar ise kazada 128 kişinin öldüğünü, 57 kişinin de yaralandığını açıkladı. Daha sonra Sağlık Bakanlığı Kriz Merkezi, ölü sayısının 139’a, yaralı sayısının da 57’ye çıktığını duyurdu. Son olarak ise dönemin Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım ölü sayısını 36 olarak açıkladı.

Bir diğer çelişkili açıklama da trenin hızı hakkındaydı. Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları (TCDD) Genel Müdür Vekili Ali Kemal Ergüleç, kazanın hızdan kaynaklanmış olduğunu sanmadığını açıkladı. Trenin makinisti de, “Normal hızımızla gidiyorduk. Birden ne olduğunu anlayamadık” dedi. Kazadan kurtulan bazı görgü tanıkları ise kazadan hemen önce takometrede trenin hızını 130 kilometre olarak gördüklerini söylediler.

Hürriyetçi Ulaşım Hizmetleri Sendikası (Hür-Ulaşım Sen) tarafından yapılan açıklamada ise kazanın gerçekleştiği demiryolu hattının 50 kilometre hız için bile yetersiz olabileceğini söylendi. Hızlandırılmış tren hattından başka trenlerin geçmemesi gerektiği fakat uygulamada yolcu ve yük trenlerinin de bu hattı kullandığı belirtildi ve bu durumun ileride başka kazalara da yol açabileceğine dikkat çekildi.

Dönemin Makine Mühendisleri Odası Başkanı Emin Koramaz, kaza sonrası enkazın yeterli teknik inceleme yapılmadan ortadan kaldırıldığını savundu. Koramaz ”Bu kazada bilimsel çalışmalara gereken önem verilmedi. Siyasal rant bilimden önde tutuldu” dedi.

Dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan kaza ile ilgili bir gazetecinin “Tren kazasından dolayı sorumlular hakkında tasarrufta bulunacak mısınız?” sorusu üzerine önce gazeteciye hangi gazetede çalıştığını sordu. Gazetecininin Radikal gazetesinde çalıştığını söylemesi üzerine “Çok radikalsin. Sorunun cinsi, şekli şemali çok önemli, acı paylaşmıyorsun” dedi. Konuya ideolojik yaklaşıldığını iddia eden Erdoğan “Bugüne kadar Türkiye’de bu tür kazalarda hep hükümetler mi istifa etmiş, hep bakanlar mı görevden alınmış” dedi ve “Bu konularda haddinizi bilerek soru sorun” diyerek gazeteciye çıkıştı.

TCDD Genel Müdürvekili Ali Kemal Ergüleç kazanın hızdan kaynaklanmadığını, kazanın meydana geldiği bölgede, trende hız artırımı olmadığını savundu. Ergüleç, “Her şey Allah’tan. Bu bölgede eski trenlerin hızı neyse, bu trenin hızı da odur. Kazanın hızdan kaynaklanmış olduğunu sanmıyorum” dedi.

Hızlandırılmış trenin şefi Köksal Coşkun “Bu bölgenin hız limiti, saatte 130 kilometre. Biz hatta hızımızı biraz düşürmüştük. O bölgedeki normal tren sürati ise 80-90 kilometredir” dedi.

Dönemin Birleşik Taşımacılık Sendikası İstanbul Şube Başkanı Mithat Ercan bölgedeki çalışanlar ve trendeki makinistlerce doğrulattıkları bilgiye göre kazanın gerçekleştiği bölgede saatte 130 kilometre hıza izin verildiğini ve makinistlerin kendilerine verilen hızla hareket ettiklerini açıkladı. Ercan “Bizce bu kazanın sebebi makinist ya da makine hatası değil. Asıl neden altyapı koşulları, çeken ve çekilen araçların hazır olmamasına karşın seferlere başlatılması. Sorumlular ise bu koşullar hazır olmadığı halde seferlerin başlamasına izin veren irade, yani TCDD Genel Müdürlüğü’dür” dedi.

Haydarpaşa Garı’nda hızlandırılmış tren projesini eleştirenlerin ineğe benzetildiği dev karikatür kazadan sonra en az iki gün daha asılı kaldı. Karikatürde mahkemede yargılanan inekler resmediliyor. Savcı sanık sandalyesinde oturan inekleri göstererek şöyle konuşuyor:

‘Bu sanıklar rahat seyredemeyeceğiz diye, hızlı tren projesini engellemeye çalışıyorlar sayın hakim!’ Afişin altında da hızlandırılmış trende “TCDD’ye başarılar dileriz” sözlerine yer veriliyor.

Kaza ile ilgili hazırlanan bilirkişi raporuna göre kazaya sadece yüksek hız değil, yoldaki aşırı düzgünsüzlükler (fiziksel ve geometrik) neden oldu. Rapor, kaza yerinde bulunan izlerden, o bölgede 22.10.2001 tarihinde Eskişehir’den istanbul’a giden bir yük treninin raydan çıktığını da ortaya koydu. 

Bilirkişi Raporu’na göre gerekli yol bakımlarını yapmayan TCDD, kazada 8’de 4 kusurlu görünürken; kazanın olduğu alanda 3 aydır bakım yapılmadığı anlaşıldı. Ayrıca bir yolcunun imdat frenini çektiği için trenin raydan çıktığı varsayımını da rapor yanlışladı:  Raporda, frenin çekilmesinin treni yoldan çıkarmayacağı belirtildi.

TCDD Genel Müdürü Süleyman Karaman ile Genel Müdür Yardımcısı Ali Kemal Ergüleç görevden alındı. Karaman, “Bekliyordum ama böyle değil. Bu şekilde olmasına ben de çok şaşırdım, şık olmadı” dedi.

DİPNOT:

Prof. Dr. Necdet Ünüvar: sağlık bakanı müsteşarı: ölü sayısını 139 olarak açıklıyor. Sonradan akp millltevekili oldu istifa eden tek yetkili

Sakarya 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülen davanın üçüncü duruşmasında 8’de 3 kusurlu bulunan makinist Fikret Karabulut’un tahliye talebi reddedildi. Eksiklerini tamamlaması için davayı 5 Ocak 2005 tarihine ertelendi.

Eski TCDD Genel Müdürü Süleyman Karaman’ın yargılanması için hukuki yol kapandı. Yargılama için Ulaştırma Bakanlığı’nın verdiği izne yasal itiraz hakkını kullanan Karaman’ın başvurusu kabul edildi. Kararda Karaman’ın kazadan kişisel olarak sorumlu olmadığı söylendi. Kazanın asıl sebebinin 80 km. hızla girilmesi gereken kurpa 132 km. hızla girmesine sebep olduğu yolundaki bilimsel görüş ve raporlar dikkate alındığında Genel Müdür’ün TCK kapsamında suç sayılabilecek bir fiil ya da eyleminin tespit edilemediği sonucuna varıldığı vurgulandı.

Sakarya 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülmeye devam edilen hızlandırılmış tren kazası duruşmasında demiryolu yönetiminden kimse yargılanmazken, mahkeme heyeti temyiz yolu açık olmak üzere, birinci makinist Fikret Karabulut’a 2 yıl 6 ay hapis cezası ile bin 100 YTL para cezası, ikinci makinist Recep Sönmez’e 1 yıl 3 ay hapis cezası ile bin 333 YTL para cezası, tren şefi Köksal Coşkun’un ise beraatine karar verdi. Makinistlerin avukatı Salih Ekizler kaza sırasında vagonlardan savrulan parçaların TCDD yetkilileri tarafından bulundukları yerden alınarak yol kenarına öbek halinde toplandığını ve kazanın nedenini açıklayıcı nitelikteki unsurların ortadan kaldırıldığını belirtti.

Sakarya 2. Ağır Ceza Mahkemesinin verdiği kararı inceleyen Yargıtay 2. Ceza Dairesi, 23 Temmuz 2009’da mahkemenin kararını tebligat eksikleri nedeniyle bozdu.

Eskişehir Girişimci Sanayiciler ve İşadamları Derneği’nin (EGSİAD) düzenlediği “Beyaz Altın Girişimcilik Ödül Töreni”nde Süleyman Karaman’a “Yılın inovasyon ödülü” verildi. Karaman, ödülünü dönemin Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’den aldı.

Yargıtayın bozma kararından sonra dava Sakarya 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görüldü. 2 Aralık’taki duruşmada 5 müştekinin talimat ifadelerinin gelmediği belirtildi. TCDD avukatlarından Emin Baltacı da mazeret bildirip duruşmaya gelmedi. Duruşma, davanın 7.5 yıllık zamanaşımının bitiminden 2 hafta sonrasına denk gelen 7 Şubat 2012’ye ertelendi. Sanık avukatları 7 Şubat’taki duruşmada davanın zamanaşımından düşmesi talebinde bulunacaklarını bildirdi.

Halkın Kurtuluş Partisinin (HKP) hızlandırılmış trenin kazasıyla ilgili Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ile Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Binali Yıldırım hakkında suç duyurusunda bulundu. Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı, Başbakan ve Bakanlar hakkındaki soruşturma yetkisinin TBMM’ye ait olduğu gerekçesiyle takipsizlik kararı verdi.

Sakarya 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde yeniden görülmeye başlanan davanın ikinci duruşmasına mahkeme heyeti taksirle ölüme sebebiyet vermek suçundan makinistlerden Recep Sönmez’e 1 yıl 15 gün ve 152 lira para cezası, Fikret Karabulut’a 3 yıl 1 ay 15 gün ve bin 500 lira para cezası verdi. Sönmez’in cezası ertelendi. Makinistlerin avukatı İsmail Gürses bilirkişi raporuyla 8’de 4 TCDD’nin kusuru olduğunu belirterek TCDD sorumlularının yargılanmasını talep etti. Mahkeme bu istekle ilgili görüş bildirmedi.

Hızlı Tren kazasının yargılama süreci devam ederken kazada hayatını kaybedenlerin yakınlarının Anayasa Mahkemesine yaptığı tazminat başvuru kabul edildi. Anayasa Mahkemesi, TCDD’nin başvuruculara 30 Bin TL tazminat ödenmesine karar verdi. AYM 15 senede bitmeyen davanın bu denli uzamasını eleştirirken TCDD yetkilileri hakkındaki soruşturmanın sonucunu ise tespit edemediğini açıkladı. Kazanın sorumlularının yargılandığı davada ise temyiz incelemesi ise henüz sonuçlanmadı.