İstanbul’da çoğunlukla Alevilerin yaşadığı Gazi Mahallesi’nde 3 kahvehane ve bir pastane, silahlı saldırıya uğradı. Saldırı sonucunda Halil Kaya hayatını kaybetti. Polisin geç müdahalesi ve failleri bulmaktaki başarısızlığı ile Gazi Mahalleliler sokağa döküldü. Çıkan olaylarda 22 kişi polis ve sivil kıyafetli kişilerin silahlarından çıkan kurşunlar ile hayatını kaybetti.

Gözaltında kaybedilen Hasan Ocak’ın işkence görmüş cansız bedeni kimsesizler mezarlığında bulundu. Görgü tanıkları Hasan Ocak’ın en son Terörle Mücadele Şubesi’nde görüldüğünü anlattı.

Galatasaray Meydanı’nda toplanarak zorla kaybedilenlerin akıbetini sormak isteyenlere polis coplarıyla saldırdı. Kayıp yakını ve insan hakları savunucusu 50 kişi gözaltına alındı. Bu polis saldırısının medyaya yansıması, “Cumartesi Oturmaları”nın bilinirliği artırdı.

YAZAR NOTU: 90’lı yıllarda Türkiye’nin her yerinde gözaltında kaybedilenlerin sayısı gittikçe arttı. 1991’de gözaltında kaybedilenlerin sayısı 4 iken 1994’te 229, 1995’te 121 kişi zorla kaybedildi. Cumartesi İnsanları, kayıp ve faili meçhul cinayetlerin medyada daha görünür olmasını ve kamuoyunun oluşmasını sağladı.

Sezen Aksu’nun Cumartesi Anneleri/İnsanları’na ithaf ettiği Cumartesi Türküsü kasedi, Aktüel dergisi ile ücretsiz olarak dağıtıldı.

Taksim’de KESK’in memurların sendika hakları için düzenlediği oturma eylemi, Valilik tarafından yasaklandı. Eylem yapmak isteyen memurlar ve Cumartesi Anneleri/İnsanları, ÖDP, SİP, HADEP parti temsilcileri coplu polis şiddetine maruz kaldı. Türkiye’nin farklı şehirlerden eyleme destek vermek isteyen binden fazla kişi gözaltına alındı.

Cumartesi Anneleri/İnsanları’nın 57. haftasına Galatasaray Meydanı’na karanfil koymak isteyen sanatçı ve yazarlar da katıldı. Meydana karanfil girmesine izin vermeyen polis, yaklaşık 100 kişiyi gözaltına aldı. Gözaltına alınanlar arasında 1992’de zorla kaybedilen Hasan Gülünay’ın 10 yaşındaki kızı Deniz Gülünay da vardı.

Cumartesi oturmalarının 170. haftasında polis saldırıları artmaya başladı. Kayıp yakınları polisin biber gazlı ve coplu müdahaleleri ile gözaltına alındı.

YAZAR NOTU: Cumartesi oturmalarının ara verdiği 10 yıl boyunca Türkiye’de başta cezaevindekiler olmak üzere insan hakları ihlalleri artarak devam etti. Zorla kaybedilen ve faili meçhul cinayetlerle katledilen kişilerin aileleri, yakınlarının akıbetlerini sormaya Cumartesi oturmaları olmadan devam etti.

Kayıp yakınları, Ergenekon Davası ile gündeme gelen zorla kaybetme ve asit kuyuları gibi gelişmeler üzerine yeniden toplanmaya karar verdi. 10 yıllık aranın ardından Galatasaray Meydanı’nda oturan Cumartesi Anneleri/İnsanları, kaybedilmesiyle ilgili AİHM’in Türkiye’yi suçlu bulduğu Ali İhsan Dağlı’yı anarak Dağlı’nın gözaltına alındığı operasyonu yöneten Hasan Kundakçı üzerinden Ergenekon’u sordu.

Dönemin Meclis İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Başkanı ve AK Parti Milletvekili Zafer Üskül, Cumartesi oturmalarını ziyaret etti. Üskül, AK Parti’den Cumartesi Anneleri’ni ziyarete gelen ilk isim oldu. Kayıp yakınları, hükümetin konuyla ilgili suskunluğuna tepki gösterdi.

Ankara’ya ulaşan kayıp yakınları, Gerçek ve Adalet İnisiyatifi’nin düzenlediği  “Gerçek Buluşması” etkinliğine katıldı. Zorla kaybedilen ve faili meçhul cinayetlerle katledilenlerin yakınları, tanıklıklarını aktardıkları etkinlikte adalet talep etti.

Emekli Oramiral Atilla Kıyat, 93-97 yılları arasında faili meçhul cinayetlerin bir devlet politikası olduğunu söyledi. Kıyat, dönemin başbakanları, cumhurbaşkanları, genelkurmay başkanları ve OHAL valilerini işaret ederek, “1990’la 2000 yılları arasında yapılanlar bir devlet politikası olmasına rağmen bölgede ülkesine karşı kin kusan bir neslin yetişmesine sebep olmuştur. Hukuk dışı uygulamalar olmuştur” dedi.

Kayıp yakınları, Dolmabahçe’de Erdoğan’la görüştü. Erdoğan’a 50 sayfalık bir dosya veren kayıp yakınları, Birleşmiş Milletler Bütün Kişilerin Zorla Kaybedilmeden Korunmasına Dair Uluslararası Sözleşme’nin imzalanması ve DNA bankası kurularak araştırma komisyonu kurulmasını talep etti. Sözleşmeye ilişkin Erdoğan kayıp yakınlarına, “İmzalamıyorsak bir sebebi var” dedi. Kaybedilen Cemil Kırbayır’ın 103 yaşındaki annesi Berfo Kırbayır, Erdoğan’a sitem ederek “Benim çocuğum ölmüşse cenazesini bana versinler” dedi. Erdoğan, konuyu çözeceğine dair söz verdi.

YAZAR NOTU: 2007 yılında imzaya açılan Birleşmiş Milletler Bütün Kişilerin Zorla Kaybedilmeden Korunmasına Dair Uluslararası Sözleşme, Türkiye tarafından hiçbir zaman imzalanmadı. Türkiye’nin sözleşmeye taraf olmaması, sözleşme kapsamında herhangi bir yaptırım ya da uygulamaya tabi olmaması anlamına geliyor.

13 Eylül 1980’de gözaltına alındıktan sonra “firar etti” denilerek zorla kaybedilen Cemil Kırbayır’ın akıbeti ile ilgili soruşturma başlatıldı.

Meclis İnsan Hakları Komisyonu Cemil Kırbayır’ın zorla kaybedilmesine ilişkin bir rapor hazırladı. Hazırlanan raporda Kırbayır’ın gözaltında işkenceyle öldürüldüğü kanıtlandı. Rapora göre Kars Dede Korkut Eğitim Enstitüsü’nde öldürülen Kırbayır’ın cansız bedeni ortadan kaldırıldı.

Cumartesi oturmalarının 428. haftasında Taksim’de toplanan kayıp yakınları, Gezi Parkı eylemlerini selamlayarak ‘direnenlere’ desteklerini belirtti. Zorla kaybedilen Murat Yıldız’ın annesi Hanife Yıldız, “Bu direnişle halkın gücünün hükümetten katbekat büyük olduğunu gördük” dedi.

33 yıl boyunca oğlu Cemil Kırbayır’ı arayan Berfo Kırbayır’ın mücadelesi, “Berxwedana 33 Salan – Dayika Berfo / 33 Yıllık Direniş – Berfo Ana” ismiyle belgesel oldu. Belgeseli, Veysi Altay yönetti.

500. haftasında Cumartesi Anneleri/İnsanları’na milletvekilleri, sanatçılar, insan hakları aktivistleri, Barış İçin Akademisyenler, katledilen Berkin Elvan ve Abdullah Cömert’in aileleri ile binlerce kişi destek verdi.

551. Haftada Cumartesi Anneleri/İnsanları, 10 Ekim 2015’te Ankara Garı’nda IŞİD tarafından katledilenleri andı. Kayıp yakınları arka arkaya yaşanan katliamlarla ilgili iktidarın tutumunu eleştirdi.

Gözaltında işkenceyle öldürülen Hasan Ocak’ın cinayet soruşturması, zaman aşımı gerekçe gösterilerek kapatıldı.

Gözaltında işkenceyle öldürülen Hasan Ocak cinayetinin faillerinin araştırıldığı dosyada verilen takipsizlik kararı kaldırıldı. Hasan Ocak cinayetinde dava yolu yeniden açıldı.

Cumartesi Anneleri/İnsanları’nın 700. hafta eylemi, İçişleri Bakanı Süleyman Soylu talimatıyla yasaklandı. Polis, Galatasaray Meydanı’nda oturmak isteyen kayıp yakınları ve yakınlarla dayanışmaya gelenlere biber gazı, tazyikli su ve plastik mermilerle saldırdı. Polisin eylemcileri şiddet uygulayarak gözaltına aldığı 700. hafta eyleminde HDP milletvekilleri TOMA’nın önünde barikat oluşturdu. Milletvekili Garo Paylan’ı darp eden polis Hrant Dink’in oğlu Arat Dink’i de gözaltına almak istedi. Kayıp yakınları ile insan hakları savunucuları ters kelepçeyle gözaltına alındı.

Cumartesi Anneleri/İnsanları’nın Galatasaray Meydanı’nda oturmasına engel olmak isteyen polis, meydana kendisi oturdu. Kayıp yakınları basın açıklamalarını İnsan Hakları Derneği önünde yaparak, Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan randevu talep etti.

Kayıp yakınları ve İHD, 700. haftadaki polis saldırısıyla ilgili dönemin İstanbul Valisi Vasip Şahin, Beyoğlu Kaymakamı Savaş Ünlü ve İçişleri Bakanı Süleyman Soylu hakkında suç duyurusunda bulundu.

Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi’nin Cenevre’deki toplantısına katılan Dışişleri Bakan Yardımcısı Faruk Kaymakçı, Galatasaray Meydanı’nın 700. haftadan beri Cumartesi Anneleri/İnsanları’na yasak olmasının gerekçesi olarak turistleri sundu. Kaymakçı, Cumartesi Anneleri/İnsanları’nın turistleri rahatsız ettiğini söyledi.

Cumartesi Anneleri/İnsanları’nın 800. haftası sebebiyle Galatasaray Meydanı’na polis barikatlarının arkasından karanfil bırakmak isteyen Maside Ocak, Hasan Karakoç ve Yaşar Aktaş gözaltına alındı.

700. haftada izinsiz toplandıkları gerekçesiyle Cumartesi Anneleri/İnsanları’na açılan davanın ilk duruşması görüldü. Kayıp yakınları iddianamenin hukuksuzluğuna dikkat çekti. Kayıp yakını Maside Ocak, “Bize eylemin yasaklandığına dair bir bildirim ulaşmadı. Hatta polisler o gün yanımıza gelip ‘Kolay gelsin, hazırlık mı yapıyorsunuz?’ diye sordu. Her hafta eylem yaptığımız Galatasaray Meydanı’nı niye bize kapattılar?” diye sordu. Eyleme destek vermek için giden Deniz Koç, “Benim beklediğim polislerin yargılanmasıyken kendimizi burada bulduk” dedi. Kayıp yakınları ve insan hakları savunucularının avukatları müvekkillerinin beraatini talep etti. Dava, 12 Temmuz 2021’e ertelendi.

HDP eski Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş, tutuklu bulunduğu Edirne Cezaevi’nde Cumartesi Anneleri/İnsanları için Diren Anne şarkısını yazıp besteledi. Şarkı, Ruken Yılmaz ve Mervan Tan tarafından seslendirildi.

Cumartesi Anneleri/İnsanları’na açılan 700. hafta davası’nın üçüncü duruşması, İstanbul 21. Asliye Ceza Mahkemesinde görüldü. Mahkeme avukatların taleplerini reddederken, polis saldırısında sorumluluğu bulunan kamu görevlileri hakkında suç duyurusu yapılması talebini de reddetti. Bir sonraki duruşma 23 Mart 2022 tarihinde görülecek. 

200 hafta sonra Galatasaray Meydanı’na çıkmak isteyen Cumartesi Anneleri/İnsanları’na polis izin vermedi. Zırhlı araçlar ve barikatlarla geniş güvenlik önlemleri alan polis İHD eş genel başkanları Eren Keskin ve Öztürk Türkdoğan, İHD İstanbul Şube Başkanı Gülseren Yoleri, Cumartesi İnsanları’nın da aralarında bulunduğu 16 kişiyi gözaltına alındı. Gözaltına alınanlar ifadelerinin ardından serbest bırakıldı.

Cumartesi Anneleri/İnsanları, 30 Ağustos’ta yaptıkları açıklamaya saldıran polisler hakkında suç duyurusunda bulunacaklarını açıkladı. 

Cumartesi Anneleri/İnsanları’nın  25 Ağustos 2018’deki 700’üncü hafta eylemine yönelik polis saldırısında darp edilen ve aralarında kayıp yakınlarının da olduğu 46 kişi hakkında açılan davanın 5’inci duruşması bugün İstanbul Adliyesi 27’nci Ağır Ceza Mahkemesi’nde görüldü. Duruşma 3 Şubat 2022 tarihine ertelendi.