Bizans’ın ilk imparatoru I. Justinianus, Ayasofya‘nın inşa edilmesini istedi. Büyük Konstantin’in oğlu II. Constantius, Ayasofya’nın açılışını, 15 Şubat 360 tarihinde gerçekleştirdi. Ancak İmparator Arcadius’un bir patriği sürgüne göndermesiyle çıkan isyanlarda meydana gelen yangında kullanılamaz hale geldi.

23 Aralık 532’de yapımına başlanan üçüncü ve son Ayasofya’nın inşası 27 Aralık 537’de tamamlandı. Böylece dünyanın en hızlı inşa edilen katedrali oldu.

Meydana gelen bir başka depremde ise ana kubbesi zarar gördü.

Depremlerden sonra Ayasofya’nın aldığı hasarların onarılması için ikinci imparator Basil mimarları görevlendirdi.

Dördüncü Haçlı seferinde İstanbul’u ele geçiren Haçlılar, Ayasofya’daki önemli tarihi eserleri kaçırarak Avrupa’ya taşıdı. Bu dönemde Ayasofya, Roma Katolik Kilisesi’ne bağlı bir katedrale dönüştürüldü. Latin imparatoru I. Baudouin, 16 Mayıs tarihinde imparatorluk tacını Ayasofya’da giydi.

Hasar gördükten sonra on yıl kapalı kalan kilisede restorasyon çalışmaları başladı.

916 yıl kilise olarak kullanılan Ayasofya, Osmanlı Padişahı Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’u fethetmesinden sonra, onun verdiği verdiği emirle camiye dönüştürüldü. Fetihten sonraki ilk cuma gününde Fatih Sultan Mehmet askerleriyle birlikte ilk cuma namazını burada kıldı.

Amerikan Bizans Enstitüsü kurucusu Thomas Wittemore, Mustafa Kemal’den aldığı izinle, Bizans mozaiklerinin üzerini kaplayan alçıların kaldırılması için ekibiyle birlikte restorasyon çalışmaları yaptı. Bu çalışmalar 18 yıl sürdü.

Ayasofya, Mustafa Kemal Atatürk’ün emri ile Bakanlar Kurulu’nun 24 Kasım 1934 tarih ve 7/1589 sayılı kararıyla müzeye dönüştürüldü.

Kartal-Yunus İstasyonu makasçısı Halit Demiryumruk, Başbakan Menderes’e Ayasofya’nın tekrar ‘cami’ olması isteğini içeren bir dilekçe gönderdi. Türk Milliyetçi Derneği “Ayasofya cami olsun” şeklinde açıklamalar yaptı.

Adalet Partisi İzmir Senatörü Ömer Lütfi Bozcalı, Meclis’te yaptığı konuşmada Ayasofya Camii’nin durumuna değindi ve yeniden ibadete açılması gerektiğini savundu.

Papa 6. Paul’ün Ayasofya’da dua etmesi tartışmalara neden oldu. Milli Türk Talebe Birliği Başkanı İsmail Kahraman ve arkadaşları, Papa 6. Paul’ün Ayasofya’da dua etmesine, Ayasofya içerisinde kıldıkları namazla tepki gösterdi.

Devlet Bakanı Hasan Aksay, Başbakan Süleyman Demirel’e Ayasofya ile ilgili mektup yazdı. Caminin ibadete açılmasına mani olmamasını istedi.

Ayasofya müze olduktan sonra ilk defa Hünkâr Mahfili ibadete açıldı. Açılışı Kültür Bakanı Tevfik Koraltan yaptı.

Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO), Ayasofya’yı Dünya Kültür Mirası listesine aldı. Ayasofya’nın “Eşi benzeri olmayan mimari başyapıtlardan biri” olduğu belirtildi.

Ayasofya’nın yeniden cami olması talebiyle toplanan imzalar TBMM Dilekçe Komisyonu’na iletildi. Tek başına iktidarda olan ANAP hükümeti bu talebi hızlıca gündemine aldı.

DYP Isparta Milletvekili Ertekin Durutürk, Ayasofya Cami’nin ibadete açılmasıyla ilgili hazırladığı kanun teklifini Meclis’e sundu.

Danıştay 10’uncu Dairesi, Ayasofya Camii’nin müze olarak kullanılmasında hukuka aykırılık bulunmadığını belirterek, davayı reddetti.

MHP Kayseri Milletvekili Yusuf Halaçoğlu, müze olarak kullanılan Ayasofya’nın cami olarak ibadete açılması için kanun teklifi verdi. Halaçoğlu, Ayasofya için ‘müze’ kararı veren Bakanlar Kurulu’nun bu kararını onaylayan Atatürk’ün imzasının da sahte olduğunu iddia etti.

MHP Kayseri Milletvekili Yusuf Halaçoğlu, müze olarak kullanılan Ayasofya’nın cami olarak ibadete açılması için kanun teklifi verdi.

Sürekli Vakıflar Tarihi Eserlere ve Çevreye Hizmet Derneği, Danıştay 10’uncu dairesine kararın iptali ile ilgili yeni bir dava açtı.

Ayasofya Müzesi’nde düzenlenen Kadir Gecesi programında, 85 yıl aradan sonra sabah namazı ezanı okundu. TRT Diyanet TV’nin de Ramazan ayı boyunca Ayasofya’dan “Bereket Vakti Ayasofya” adlı sahur programını ekranlara getirmesi tepkilere neden oldu.

İstanbul Alperen Ocakları üyesi bir grup, Ayasofya Müzesi’ne girerek turistlerin içeride dolaştığı sırada ezan okuyup, tekbir getirerek namaz kıldı. Gruba görevliler müdahale etti.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Ayasofya’nın ibadete açılması çağrılarına verdiği farklı yanıtlarla dikkat çekti. Önce “Sultanahmet’i bir doldurun ondan sonra ona bakarız. Bu işin bir siyasi yanı var. Bu oyunlara gelmeyelim.” dedi. Başka bir açıklamasında ise “Ayasofya’yı tekrar camiye çevireceğiz” dedi.

Sürekli Vakıflar Tarihi Eserlere ve Çevreye Hizmet Derneği’nin, Ayasofya’yı müzeye dönüştüren 1934 yılında alınan Bakanlar Kurulu kararının iptali için açtığı davanın duruşması görüldü. Danıştay 10’uncu dairesi, iptal istemini ele aldı. Ancak karar çıkmadı.

UNESCO(Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü), Ayasofya’nın Diyanet İşleri’ne devredilmesi ve ibadete açılmasına yönelik açıklama yaptı. Ayasofya’nın Dünya Kültür Mirası statüsünün gözden geçirileceğini duyurdu.

HDP, Danıştay’ın Ayasofya’nın camiye çevrilmesine dair kararına ilişkin yazılı açıklama yaptı. “Ayasofya kararı, iktidarın politik oyunundan, kültürel miras konusundaki hoyratlığından başka bir anlam taşımamaktadır” denildi.

CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, Ayasofya’nın müslümanlar için ibadete açılmasına ilişkin konuştu. Erdoğan’ın “Ayasofya’nın yeniden camiye dönüştürülmesi bu kararlılığımızın sonucudur” açıklamasını hatırlattı. Kılıçdaroğlu, “Hangi kararlılıktan bahsediyorsun” diye sordu. Erdoğan’ı sahtekarlıkla suçladı.

Ayasofya’nın ibadete açılması dünyada da tepkilere neden oldu.