Dönemin Orman Bakanı Veysel Eroğlu, İsrail’de çıkan orman yangını söndürme çalışmaları için, Türk Hava Kurumu’na ait 2 adet yangın uçağı gönderildiğini resmi twitter hesabından açıklamış; “Orman yangınlarını önleme hususunda Afrika’ya, Balkanlara, Orta Asya’ya hizmet verebilecek durumdayız” demişti. 

Türk Hava Kurumunun (THK) “Ateş Kuşları” diye bilinen yangın söndürme uçaklarının yeni sezon öncesi İzmir’e gönderildiği bildirildi. Kurumdan yapılan yazılı açıklamada, “Ateş Kuşları” olarak isimlendirilen 2 adet CL-215 tipi amfibik uçağın, 4 bölgede (Adana, İzmir, Bodrum, Antalya) orman yangınlarında mücadele için İzmir’e intikal ettiği belirtildi.

Orman ve Su İşleri Bakanlığı ile Orman Genel Müdürlüğü’nün açıkladığı verilere göre, Türkiye’de 2017 yılında 119 bin 92 hektar ormanlık alan yangınlarda zarar gördü. 2017’de meydana gelen 2411 orman yangınından 1280’inin çıkış nedeni aydınlatılamadı. 1988 yılından itibaren verilerin yer aldığı istatistiklerde, son 6 yılda Türkiye genelinde yangın sayısında ve yanan alanların büyüklüğünde artış gözlemlendi.

Türk Hava Kurumu (THK) 45. Olağan Büyük Genel Kurulu yapıldı. Genel kurulda, Emekli Hava Pilot Tümgeneral Ahmet Bertan Nogaylaroğlu kurumun 28’nci başkanı oldu. Nogaylaroğlu, daha önce Balyoz davasında yargılanıp beraat etmişti. 

Muğla’nın Dalaman ilçesinde orman yangını başladı. Kuvvetli rüzgâr nedeniyle alevler, Fethiye- Göcek’e kadar ulaştı. Can kaybının olmadığı yangında, 350 hektarlık alan etkilenirken maddi hasar meydana geldi. Göcek’teki yangın 18 saatin sonunda kontrol altına alındı.

Yangınların söndürülmesinin ardından Cumhuriyet Gazetesi yazarı Tuncay Mollaveisoğlu, ‘Ne kadar yanarsa o kadar öderiz’ başlıklı yazısında şu ifadelere yer verdi: “Bu kadar sık neden yanıyoruz?” sorusuna yanıt ararken bir detay dikkatimi çekti. Orman yangınlarına uzun yıllar boyunca Türk Hava Kurumu müdahale ederken, AKP döneminde bu alan da özel sektöre açılmış. Bir önceki ihaleye Türk Hava Kurumu (THK) tek başına girmiş. THK; yangınla mücadelede uzmanlaşmış, elinde yangın söndürme uçakları dahil gerekli teknik donanımı bulunan bir devlet kurumu… Ancak AKP iktidarı ihaleyi THK’ye vermemiş. Bir başka özel şirkete vermiş. Yapılan anlaşmaya göre şirket, yangın başına ödeme alıyor…”

Bunun üzerine CHP Muğla Milletvekili Burak Erbay ve İYİ Parti İzmir Milletvekili Aytun Çıray, yangınla ilgili Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’nin yanıtlaması için ayrı ayrı soru önergesi verdi. Erbay, TBMM’ye verdiği önergede Bakan Pakdemirli’ye, “Yangın söndürme ihalesinin özel bir şirkete verildiği doğru mudur? İhaleyi alan şirketin yangına müdahale sırasında, uçuş başına saatlik ücret aldığı ve yıllık olarak şirkete yangın çıksa da çıkmasa da bir garanti ödeme verileceği doğru mudur?” diye sordu.

Cumhuriyet Gazetesi yazarı Tuncay Mollaveisoğlu, ‘Akıl yakan ihaleler’ başlıklı yazısında, bir önceki yazısında gündeme getirdiği konulara atıfta bulunarak şu ifadelere yer verdi: “Yanıt bakanlık yetkililerinden geldi. Yetkililer; THK’nin ihaleye girdiğini ancak yüksek fiyat verdiğini dile getirdiler. Oysa bu ifade gerçeği yansıtmıyor. Rakamları ve anlaşma şartlarını paylaşıyorum:

–  İhaleye giren şirketin yangına müdahale sırasında saat başına istediği rakam 26 bin TL. Bakanlık bu helikopter firması ile 4 bin saat üzerinden anlaşma yapıyor.

–  Yani ihaleye konu anlaşma 104 milyon TL’yi buluyor…

–  Buna karşın pahalı bulunan THK’nin verdiği teklif 70 milyon TL.

–  Bakanlığın yaklaşık maliyet hesabı ise 50 milyon TL!

Şimdi soruyorum; bakanlık THK teklifini pahalı bulup ihaleyi iptal ederken hangi gerekçe ile helikopter şirketinin 34 milyon TL daha pahalı olan teklifini kabul ediyor?

(…)

Orman Bakanlığı’nın skandal ihalesi bununla sınırlı değil. Bakanlık bir başka ihalede; Türk Hava Kurumu’nun büyük gayretle tekrar almak istediği yangın söndürme işini ve uçak kiralama ihalesini bir mimarlık ofisine vermiş! Bakanlık; konusunda uzman THK yerine, uçak kiralama ve yangın söndürme işini havacılıkla hiçbir ilgisi bulunmayan bir mimarlık şirketine verdi. Firma gerekli uçakları ve pilotları Kanada’dan bulup getiriyor. Teknik malzeme bakım vb. giderler de Kanada’dan karşılanıyor.”

İzmir Karabağlar’da sebebi belirlenemeyen bir orman yangını başladı. Eski Orhanlı Mahallesi tahliye edilirken Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, bölgede incelemelerde bulundu. Pakdemirli, “Biz de helikopterle yangın bölgesine inerken ufak bir tehlike geçirdik. Şartlar çok zor. Şu anda saatte 60-70 kilometreye varan rüzgar altında çalışmaya devam ediyoruz. Orman Genel Müdürümüz bölgeye intikal etti ancak olumsuz hava şartlarından dolayı iniş sağlayamıyor.” dedi.

Pakdemirli yangının 2 gün 5 saat saat sonunda söndürüldüğünü ve 500 hektarlık alanın etkilendiğini söyledi. Pakdemirli, Türk Hava Kurumu (THK) uçakları ile yangına neden müdahale edilmediği hakkında,  “THK’nın elinde olan uçaklar 6 tane ama 3’ü şu an yerde, ground vaziyette. Yani motor yuvalarında motor yok; 3 tanesinin faal olduğunu söyleniyor. Bunların da sadece birinin yakıt almaya gittiğini düşünseniz, bir link kurma imkanı yok. Bugün itibariyle Türkiye’de bize hizmet verebilecek bir uçak filosu ne yazık ki bulunmuyor” dedi.

Bianet’e açıklamalarda bulunan bir THK yetkilisi, ”Muğla’daki yangında Bakanlıkla yardım teklifimizi geri çevirdi. İhaleyi alan şirketin elinde yangın söndürme uçağı yok, o nedenle uçakla müdahale edemiyorlar. Biz her zaman göreve hazırız,” dedi.

Cumhuriyet Halk Partisi İzmir Milletvekili ve Milli Savunma Komisyonu Üyesi Mehmet Ali Çelebi, Pakdemirli’nin kamuoyunu “yanlış” bilgilendirdiğini iddia etti. Çelebi sosyal medya üzerinden “Bakan Pakdemirli kamuoyuna yanlış bilgi vermeyin: THK Toplam 9 CL-215 uçağı mevcut. 3 adedi yedek parça için kullanılmaktadır. 5 uçak göreve hazır. Bir adedi İzmir/Menderes Meydanında, 4 Adedi Ankara’dadır.” paylaşımı yaptı.

Vekil Çelebi Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) belgelerini paylaşarak “Size göre bu uçaklar uçamaz! Bu uçakların SGHM tarafından tüm bakımları sürekli kontrol altında olup ‘Uçuşa Elverişlilik Raporları’ mevcut.” açıklaması yaptı.

Orman yangını söndürme çalışmalarında görev yapan Ukraynalı pilot Yurii Bostnik, otel odasında ölü bulundu. Botsnik’in ölüm sebebinin yapılacak otopsiden sonra anlaşılacağı açıklandı.

Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’nin ‘Vizontele’de vardı ya, kaputu açıyorlar, motor yok” dediği üç uçağın, THK’nin yedek parça temin etmek için elinde tuttuğu hurda uçaklar olduğu anlaşıldı.

Habertürk gazetesi yazarı Nihal Bengisu Karaca, “THK uçakları: Mükemmel mi, bozuk mu, pahalı mı?” başlıklı yazısında “Tarım ve Orman Bakanlığı’ndaki bürokratlar bakan Pakdemirli’yi yanlış mı yönlendiriyor? Bakanlık yabancı bir firmadan helikopter kiralaması yapıldığı için mi THK uçaklarını kötülüyor? Bunlar cevabı merak edilen sorular.” ifadelerine yer verdi.

Sabah gazetesi yazarı Dilek Güngör, “131 milyon dolar buhar olmuş” başlıklı yazısında “THK’nın uçak ve helikopter kiralama ihalelerinden yüksek fiyat nedeniyle elendiği ortaya çıktı. Kurum son 10 yılda kiralama bedeli olarak devletten 131 milyon $ aldı. Paranın nereye gittiği tartışılıyor” ifadelerine yer verdi.

Türk Hava Kurumu’na (THK) ait yangın söndürme uçaklarının kullanılmamasıyla ilgili konuşan İzmir Orman Bölge Müdür Vekili Mehmet Erol, “THK helikopter ihalesine girdi, ihalede başka firma kazandı. Çok yüksek rakam verdi. Uçak da öyle. Aynı rakam üzerinde mutabık olmamıza rağmen iki misli fiyat istediği için uçak kullanılamadı” dedi.

Cumhurbaşkanı ve AK Parti Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye’de son haftalarda yaşanan orman yangınlarında Türk Hava Kurumu’na (THK) ait söndürme uçaklarının kullanılmamasıyla ilgili tartışmaları değerlendirdi. Erdoğan, THK’nın ‘mezarlığa döndüğünü, rezilliğin diz boyu’ olduğunu söylerken “Şimdi büyük ihtimalle şurada birkaç gün içerisinde orayı da masaya yatıracağız. Yani bu Türk Hava Kurumu ile bir yere varamayız” dedi.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya ziyareti dönüşü yaptığı açıklamada Moskova’da düzenlenen MAKS-2019 Fuarı’nda yangın söndürme uçakları ve helikopterleriyle ilgili bilgiler aldığını söyleyerek “Tarım ve Orman Bakanı’mız Bekir Bey’i buraya da bir göndereceğiz. Onlarla bir çalışma yapmak suretiyle gerekirse buradan da belki istifade yollarına gidebilir” açıklaması üzerine Bakan Pakdemirli’nin Rusya seyahatine hazırlandığı öğrenildi.

Türk Hava Kurumu’na ait yangın söndürme uçakları, Teknofest’te gösteri yaptılar.

Rusya Birleşik Uçak Şirketi bünyesinde faaliyet gösteren Beriev Uçak Şirketi tarafından üretilen Be-200ES amfibi uçağı, İstanbul’dan Antalya’ya getirildi. Uçak, Antalya’da ilk kez Kemer ilçesi Ovacık mevkisinde çıkan çalılık yangınında kullanıldı. Antalya Havalimanı’nda muhafaza edilen uçağın, İzmir’e gönderileceği öğrenildi. Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından değerlendiren Rus yangın söndürme uçağının, henüz envantere eklenmediği ve test aşamasında olduğu bildirildi. 

Yazar notu: 5 Ağustos 2021 itibariyle Orman Genel Müdürlüğü’nün envanterine online olarak erişilemediği için söz konusu uçağın bakanlık envanterine eklenip eklenemediği bilinmiyor.

Kayyum heyeti tarafından yönetilen THK’ya ait 11 adet M-18 A/B Dromader uçağı satış için ihaleye çıkacak. Dromader uçaklar sarp arazilerde, su noktalarından uzak olan ormanlarda, farklı noktalara konuşlanıp hızlı müdahale ile alevlerin kontrol altına alınmasını sağlıyordu. Zirai ilaçlamada da kullanılabilen bu uçaklar 2015’ten bu yana atıl tutuluyordu.

AKP Eskişehir Milletvekili Harun Karacan’ın oğlu Alihan Karacan, Eskişehir THK Eskişehir Şubesi’ne başkan olarak atandı. Alihan Karacan’ın THK’ya 17 Haziran’da üye olduğu ve THK’da hiçbir görev almadan başkanlık görevine atandığı ortaya çıktı. 

THK’da, genel kurul pandemi nedeniyle ertelenmişti. Normalleşme süreciyle genel kurulun yapılması beklenirken önce Başkan Nevzat Yalçın ardından tüm il yönetimi istifa etti. THK’da Genel Başkan Vekilliği dahil 40 yılın üstünde görev yapan Eskişehir İl Başkanı Yalçın, yeni atama için şöyle dedi: 

“17 Haziran’da grup halinde gelip üye oldular. Personele, ‘Buraya başkan olacağım, hepimiz yönetici olacağız’ demişler. Aynı gün istifa ettim.”

Orman Bakanlığı’nın 29 Ocak 2021’de açtığı uçak kiralama ihalesinde, 3 uçak için aşırı yüksek teklif gelmesi ve 2 uçak için hiçbir teklif gelmemesi üzerine ihale iptal edildi.