VİKİPEDİ’YE ERİŞİM ENGELİ
Vikipedi’ye erişim engeli nedir?
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, 29 Nisan 2017’de mahkeme kararı olmaksızın Vikipedi’nin tüm dillerdeki edisyonlarına Türkiye’den erişimi engelledi. Engelleme kullanıcıların tepkisine neden olurken, Wikimedia Vakfı yasağın kaldırılması için yasal yollara başvurdu. Bu süreçte Türkiye’deki Vikipedi gönüllüleri engellemeye rağmen katkı vermeye devam etti. AİHM ve kamuoyu baskısı sonucu Vikipedi yasağı 2 yıl 8 buçuk ay sonra kaldırıldı.
Yazar
İlden Dirini
29 Nisan 2017
Vikipedi’ye Türkiye’den erişim engellendi
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK), 5651 Sayılı kanun uyarınca Vikipedi’nin tüm dillerdeki edisyonlarına erişimi idari tedbir kapsamında engelledi. Erişim engelleme mahkeme kararı olmaksızın hayata geçirildi.
29 Nisan 2017
Engelleme gerekçesini Anadolu Ajansı duyurdu
BTK kararında erişim engelleme kararının neden alındığı belirtilmezken Anadolu Ajansı sansürün gerekçesinin “Türkiye’yi çeşitli terör gruplarıyla aynı düzlemde ve iş birliği halinde göstermeye çalışan içerikler” olduğunu yazdı.
29 Nisan 2017
1 Mayıs 2017
‘Başbakanlık’ın talebi üzerine mahkeme kararı
2 Mayıs 2017
Wikimedia Vakfı’ndan yasağa itiraz
‘Wikimedia Vakfı, idari tedbir kararından sonrasında Ankara 1. Sulh Ceza Mahkemesi tarafından alınan karara itiraz etti. İtiraz dilekçesinde söz konusu erişim engelinin ifade özgürlüğüne aykırı ve aynı zamanda ölçüsüz olduğu belirtildi.
2 Mayıs 2017
2 Mayıs 2017
Sansür kararının gerekçesi itirazla ortaya çıktı
Vikipedi’ye uygulanan sansürün gerekçesi Yaman Akdeniz ve Kerem Altıparmak’ın Ankara 2. Sulh Ceza Mahkemesi’ne yaptıkları itiraz ile ortaya çıktı. Buna göre ‘Suriye İç Savaşı’na yabancı müdahalesi’ (Foreign involvement in the Syrian Civil War) ve ‘Devlet destekli terörizm’ (State-sponsored terrorism) maddelerinde Türkiye’ye ayrılan bölümler sansür gerekçesi oldu.
2 Mayıs 2017
İBB, Wikipedia’nın kurucusu Jimmy Wales’ı listeden sildi
İstanbul Büyükşehir Belediyesi, sansür kararının ardından Wikipedia’nın kurucusu Jimmy Wales’ı, World Cities Expo etkinliğinin davetli listesinden çıkardı.
2 Mayıs 2017
4 Mayıs 2017
Sansüre karşı engellenemeyen Vikipedi
Türkiye’nin sansür kararı üzerine IPFS protokolünün geliştiricileri, erişime kapatılması mümkün olmayan Türkçe bir Vikipedi sürümü yayınladı. Yine bu dönemde basında Vikipedi’ye sansürsüz ulaşılabilecek uygulamaların haberlerine yer verildi.
5 Mayıs 2017
Mahkeme Wikimedia Vakfı’nın itirazını reddetti
İtiraz Ankara 1. Sulh Ceza Mahkemesi hakimi Sezer Söylemez tarafından reddedildi. Kararda ifade özgürlüğünün, suç işlenmesinin önlenmesi için gerekli yaptırımlara tabi tutulabileceği savunuldu. Ayrıca 20 Temmuz 2016’da ilan edilen OHAL kararına atıf yapılarak AHİS yükümlülüklerinin geçici olarak askıya alındığı belirtildi.
5 Mayıs 2017
9 Mayıs 2017
Wikimedia Vakfı Anayasa Mahkemesine başvurdu
Wikimedia Vakfı, erişim engeline yaptıkları itirazın mahkemece reddedilmesi üzerine AYM’ye başvurdu. Başvuruda, erişim engelinin, ifade özgürlüğünün temel hak ve hürriyet olarak özünü ortadan kaldıracağı, engelin ölçülülük ilkesine de aykırı olduğu vurgulandı.
9 Mayıs 2017
Çeşitli dillerdeki Wikipedia’lardan sansüre tepki
Engellemenin ardından farklı dillerde katkıda bulunan Wikimedia topluluğu üyeleri tarafından engelin kaldırılması yönünde çağrının yapıldığı bir mesaj hazırlandı ve imzaya açıldı. İtalyanca Vikipedi kullanıcıları “Türk toplumuyla dayanışma içinde olduklarını” ifade etti ve İtalyanca Vikipedi sayfalarında engellemeyi duyuran ve kaldırılması yönünde çağrı yapan bir duyuru yayımlandı. Türkçe Vikipedi ise sansüre tepki olarak logosundaki “Vikipedi” adının ve “Özgür ansiklopedi” sloganının üzerine siyah bant yerleştirdi.
9 Mayıs 2017
11 Mayıs 2017
Bakan Arslan Wikimedia Vakfı’ndan vergi ödemesini istedi
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Ahmet Arslan, NTV’de katıldığı canlı yayında “Wikipedia’nın Türkiye’ye bir temsilcilik açarak vergi verebilir hale gelmelerini istiyoruz. Şimdiye kadar Türkiye’de yaptıkları işlerden dolayı vergi vermediler.” açıklamasında bulundu.
7 Eylül 2017
Vikipedi yasağına karşı ‘ayna’ siteler
Sansür kararının ardından internet kullanıcıları tarafından Vikipedi sitesinin içeriği ile yeni siteler açıldı. Bu sitelere erişim engellense de yeni siteler yayına alındı. Kullanıcılar ‘ayna’ olarak tabir edilen ve Vikipedi’nin içeriğinin yer aldığı sitelere VPN kullanmadan erişebildi.
7 Eylül 2017
2 Kasım 2017
TÜSİAD’dan Wikipedia çağrısı
Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği (TÜSİAD) Yönetim Kurulu Başkanı Erol Bilecik, “Değerli yetkililere Wikipedia’nın artık bir an önce tekrar yayın hayatına açılması için çağrı yapıyorum.” dedi.
17 Ocak 2018
BTK bildirimi ‘Gönüllüler Destek Hattı’na yaptı, süre tanımadı
BTK’nın maddelerin kaldırılmasına ilişkin başvuruyu Wikipedia bünyesindeki Gönüllüler Destek Hattı’na yaptığı ortaya çıktı. BTK, vakfın yanıt vermesini beklemeden erişim engeli kararı aldı. Dönemin Wikimedia Vakfı Başkanı Katherine Maher, bildirimde İngilizce Wikipedia’da yayımlanan iki makalenin kaldırılmasının istendiğini ancak herhangi bir neden gösterilmediğini açıkladı. Maher, erişim yasağına gerekçe gösterilen maddelerin değiştirilmesine rağmen yasağın sürdüğüne dikkat çekti ve “Makale objektif bir dille mi yazılmış ve gereken kaynaklara atıf yapılmış mı? Bu hususlara bakılır. Biz, sitedeki bir bilgiyi, sırf beğenilmediği veya bir hususta olumsuz görüşler içerdiği için kaldırmayız. Çünkü sansüre karşıyız” dedi.
17 Ocak 2018
17 Ocak 2018
BTK’dan Wikipedia’a yanıt
BTK, Wikimedia’nın açıklamalarına yazılı açıklama ile yanıt verdi. Açıklamada “Makaleler üzerinde yapılan kontrollerde yasadışı içeriklerin ısrarla yayınlanmaya devam ettiği görülmektedir.” denildi.
7 Mart 2018
Wikipedia’dan ‘Türkiye’yi özledik’ kampanyası
Wikipedia, Facebook sayfası üzerinden ‘Türkiye’yi özledik’ kampanyası başlattı. Kampanya kapsamında, Türkiye’ye ilişkin paylaşımlar yapıldı, sosyal medyadan gelen sorular yanıtlandı. Ayrıca kullanıcılardan #WeMissTurkey etiketi ile sansüre ilişkin görüşlerini paylaşmaları da istendi. Vakıf 2 Mayıs’ta, kullanıcılardan gelen mesajları yayınladı.
7 Mart 2018
18 Mayıs 2018
Bakan Arslan: Türkiye’den müdahale etmek isteyen editörleri engellediler
Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Ahmet Arslan, “Sistemleri gönüllü editörlük üzerinden yürümesine rağmen Türkiye’den müdahale etmek isteyen editörleri engellediler. Mahkeme karar aldı, yayınlar durduruldu. Tekrar açılması adına sürekli görüşüyoruz” dedi.
23 Mayıs 2018
Wikimedia’dan bakana açık mektup
Wikimedia Vakfı, bir yılı aşkın süredir devam eden yasağın kaldırılması için kendilerini ‘adım atmamak’la suçlayan Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Ahmet Arslan’a mektupla yanıt verdi. Arslan’ın sözlerinden son derece kaygı duyduklarını aktaran kurum, bakanı ‘erişim engelini kaldırmaya yönelik çabalarını ciddi ölçüde yanlış tanıtmak’la suçladı.
23 Mayıs 2018
7 Kasım 2018
Bakan Turhan: İçerik yeterince değiştirilmedi
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Cahit Turhan, CHP Genel Başkan Yardımcısı ve İstanbul Milletvekili Onursal Adıgüzel’in 14 Eylül 2018’de verdiği soru önergesini yanıtladı. Turhan, yanıtında Türkiye’yi terörü destekleyen ülkeler arasında gösteren içeriklerin muhteviyatının yeterli ölçüde değiştirilmediğinin görüldüğünü kaydetti.
23 Mayıs 2019
Wikipedia Vakfı engelleme kararına karşı AİHM’e gitme kararı aldı
Wikimedia Vakfı yöneticileri düzenledikleri basın toplantısında erişim engelinin kaldırılması için Türkiye hukuk sistemi içerisinde tüm yolları denediklerini, yetkililerle görüştüklerini ve kampanyalar düzenlediklerini, buna rağmen yasağın kalkmadığını belirttiler. Dönemin vakıf başkanı Katherine Maher bu nedenle AİHM’e başvurma kararı aldıklarını duyurdu.
23 Mayıs 2019
21 Ağustos 2019
AİHM Vikipedi dosyasını açtı
AİHM, Wikimedia Vakfı’nın Türkiye’ye karşı dava başvurusu dosyasını hızlandırılmış prosedürle işleme koydu. AİHM, AYM’nin 2 yıldır karar almamasının gerekçesini ve yasaklara karşı tavrını, 2015’te revize edilen 5651’in Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ile uyumlu olup olmadığına ilişkin sorularına 31 Ekim 2019’a kadar yanıt verilmesini istedi.
28 Ekim 2019
AİHM’den Türkiye’ye savunma için ek süre
AİHM, Türkiye’nin savunma yapmak için istediği 6 haftalık ek süre talebini kabul etti.
28 Ekim 2019
25 Kasım 2019
Wikipedia davasında Türkiye’ye karşı mütalaa
AİHM’de süren davaya müdahil olan dönemin Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri Mijatovic mütalaasını sundu. Mijatovic, 5651 sayılı kanunda 2014’ten bu yana yapılan değişikliklerle internet sansürünün kapsamının genişletildiğine dikkat çekerek, yasanın değiştirilmesi gerektiğini vurguladı.
26 Aralık 2019
Anayasa Mahkemesi’nden Vikipedi kararı
Anayasa Mahkemesi (AYM) oy çokluğuyla, Türkiye’de Vikipedi’ye erişimin engellenmesinin hak ihlâli olduğuna hükmetti. Mahkeme, erişim engeli kararı veren sulh ceza hakimliğinden yasağın kaldırılmasını istedi.
26 Aralık 2019
15 Ocak 2020
AYM’nin Vikipedi kararı Resmi Gazete’de yayınlandı
Wikimedia Vakfı’nın başvurusunu değerlendiren Anayasa Mahkemesi’nin Vikipedi’nin erişime kapatılmasını hak ihlali sayan kararının gerekçesi Resmi Gazetede yayımlandı. AYM, oy çokluğu ve 6 üyenin karşı oy yazısıyla alınan kararı Ankara 1. Sulh Ceza Mahkemesine de gönderdi. Aynı gün içinde karar alan mahkemenin kararı BTK’ya bildirmesi ile Vikipedi üzerindeki engel kaldırıldı.
15 Ocak 2020
Wikimedia Türkiye: Gereksiz sıfırlar ve VPN’lere elveda diyoruz!
Erişim engelinin kaldırılması yönündeki kararın ardından Wikimedia Türkiye sosyal medya hesabından “Gereksiz sıfırlar ve VPN’lere elveda diyoruz!” açıklamasını yaptı.
15 Ocak 2020
16 Ocak 2020
Erişim engeline rağmen iki buçuk yılda 44 bin Türkçe içerik
Wikipedia’ya Türkiye’den erişimin yasak olduğu olduğu yaklaşık 2 buçuk yıllık dönemde yaklaşık 44 bin yeni Türkçe başlık üretildi. Yasağın son bir yılı içinde Türkçe sayfalara 50’den fazla kez içerik girmiş olan editör sayısı ise 829 oldu.
30 Kasım 2020
Vikipedi’ye uygulanan erişim engellemesi hakkında tazminat yolu açıldı
Yüksek lisans öğrencisi olan avukat Bilge Doğru, Vikipedia’ye uygulanan sansür nedeniyle “bilgi ve fikirlere ulaşma hakkının sınırlandırıldığını” iddiası ile Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) hakkında tazminat davası açtı. Ankara Bölge Mahkemesi 7. İdari Dava Dairesi davayı kabul edilebilir buldu.
30 Kasım 2020
Kaynakça
- Mevzuat Bilgi Sistemi, 5651 Sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun , 23 Mayıs 2007
- BBC Türkçe, Türkiye’de Wikipedia’ya erişim engeli, 29 Nisan 2017
- Anadolu Ajansı, Hukuku yok sayan Wikipedia kapatıldı, 29 Nisan 2017
- BTK, erişim engeli sorgu ekranı ekran görüntüsü, 29 Nisan 2017
- Hürriyet, Wikipedia’dan ilk resmi hamle geldi , 2 Mayıs 2017
- Habertürk, İşte Wikipedia kararının gerekçesi, 1 Mayıs 2017
- Diken, ‘Devlet destekli terörizm’: Wikipedia’ya erişim engelinin nedeni iki İngilizce madde, 2 Mayıs 2017
- Diken, Bir ‘engel’ de belediyeden: Wikipedia’nun kurucusu Jimmy Wales’e davet geri çekildi, 2 Mayıs 2017
- WebTekno, Wikipedia’nın Engellenemeyen Türkçe Sürümü Yayına Girdi!, 4 Mayıs 2017
- Bianet, Wikipedia Yasaksa Kiwix Var, 4 Mayıs 2017
- Takvim, Mahkemeden Wikipedia kararı, 5 Mayıs 2017
- Hürriyet, Korsan Wikipedia açtılar!, 7 Eylül 2017
- NTV, Wikipedia Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu, 9 Mayıs 2017
- Diken, Bakandan Wikipedia’ya: İçerikleri düzelt, ofis açıp vergi ver, 11 Mayıs 2017
- Sputnik, TÜSİAD’dan Wikipedia çağrısı: Bir an önce açılmalı, 2 Kasım 2017
- Habertürk, Tüm bildiklerinizi unutun! Aylar sonra resmen açıkladılar, 17 Ocak 2018
- Sputnik, Wikipedia yetkilisi: Türkiye’yi rahatsız eden içerikler değişti, neden hala erişim engeli var?, 17 Ocak 2018
- Sputnik, BTK’dan ‘Türkiye’yi rahatsız eden içerikler değişti, neden hala erişim engeli var?’ diyen Wikipedia’ya yanıt, 17 Ocak 2018
- Diken, 10 aylık ‘hasret’: Wikipedia’dan ‘Türkiye’yi özledik’ kampanyası, 7 Mart 2018
- Wikimedia Foundation, #WeMissTurkey: A year without Wikipedia in Turkey, 2 Mayıs 2018
- NTV, Bakan Ahmet Arslan’dan Wikipedia açıklaması, 18 Mayıs 2018
- Diken, Wikipedia’dan bakana mektup: Çabamızı yanlış tanıtıyorsunuz, makaleler farklılaştı, 23 Mayıs 2018
- TBMM, Onursal Adıgüzel’in soru önergesine Bakan Ahmet Arslan’ın yanıtı, 15 Kasım 2018
- Wikimedia Foundation, Wikimedia Vakfı Türkiye’deki Vikipedi erişim engelinin kaldırılması için Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne başvuruyor, 23 Mayıs 2019
- DW, AİHM Vikipedi dosyasını açtı, 21 Ağustos 2019
- DW, Türkiye’ye Wikipedia savunması için ek süre, 28 Ekim 2019
- DW, Wikipedia davasında Türkiye’ye karşı mütalaa, 25 Kasım 2019
- BBC Türkçe, Wikipedia – Anayasa Mahkemesi: Erişim engeli hak ihlâli, yasak kaldırılsın, 26 Aralık 2019
- Birgün, Wikipedia trafiği yasaktan nasıl etkilendi?, 16 Ocak 2020
- AYM, Wikipedia İsimli İnternet Sitesine Erişimin Engellenmesi Nedeniyle İfade Özgürlüğünün İhlal Edilmesi, 15 Şubat 2020
- Resmi Gazete, AYM’nin Wikimedia Foundation başvurusu hakkında gerekçeli kararı, 15 Ocak 2020
- Cumhuriyet, Wikipedia’ya yönelik hak ihlali kararı Resmi Gazete’de yayımlandı, 15 Ocak 2020
- Twitter, Wikimedia Türkiye’den açıklama, 15 Ocak 2020
- Cumhuriyet, Wikipedia’ya konulan erişim engeliyle ilgili dava tazminat yolunu açtı, 30 Kasım 2020
- Vikipedi, Vikipedi’ye Türkiye’den erişimin engellenmesi 12 Mart 2021
Cevapla
Katkıda bulunmak ister misiniz?