Uğur Mumcu Suikasti

İsrail’in Ankara Büyükelçisi, Mumcu’yu 7 Ocak’taki yazısının ardından yemeğe davet etti. Mumcu’nın davete “yalnız” gelmesi özellikle belirtildi. Mumcu’nun öldürülmesinden birkaç gün sonra görüşmeyle ilgili “Rabıta kitabını almıştım. Genel çerçevesini anladım. Ama Türkçem yetmediği için hepsini anlayamadım. Özel bir amacım yoktu. Sadece tanışmak içindi” dedi.

Mumcu, Cumhuriyet Gazetesi’nin İstanbul’daki toplantısına katıldıktan sonra Ankara’ya döndü. Ertesi günü okulların yarı yıl tatiline girmesi sonrası ailecek yemek yendi ve 06 YR 245 plakalı Renault 12 marka arabalarıyla eve dönüldü. Dönüş yolunda Mumcu, sola çeken aracı durdurup kontrol etti, lastiklerden şüphelendi. Bu aksamaya neden olan bomba mıydı yoksa aracın aksamından mı kaynaklanıyordu, hala bilinmiyor.

Kaynakça: Suikast Raporu 93/96 syf 14.

İbni Sina Hastanesi’nde tedavi gören Prof. Dr. Kazım Türker’i ziyaret etmek için evinden çıkan Uğur Mumcu, arabasına yerleştirilen bomba ile yaşama gözlerini yumdu. Mumcu her zaman olduğu gibi eşi Güldal Mumcu’dan birkaç dakika önce çıkarak aracına yöneldi. Patlama kimilerine göre aracın kapısını açınca, kimilerine göre ise aracın vitesini boşa aldığında gerçekleşti. Suikastte A-4’ten 8 kat daha kuvvetli bir patlayıcı olan 2-2.5 kilo ağırlığında C-4 tipi patlayıcı kullanmıştı. Patlama sonrası Mumcu’nun bedeni 3-3,5 metre havaya fırlayarak yan taraftaki su deposunun bahçesine düştü.

Kaynakça: Suikast Raporu 93/96 syf 14.

Mumcu Türkiye’nin dört bir yanında gerçekleştirilen yürüyüş ve törenlerle son yolculuğuna uğurlandı. Yüz binlerce kişi ellerinde çiçeklerle sokağa döküldü. Ankara. İstanbul, İzmir ve Adana başta olmak üzere 30’u aşkın il ve ilçede protesto gösterileri ve törenler gerçekleştirildi.  

Uğur Mumcu’nun eşi Güldal Mumcu’nun 1994 yılında Adalet Bakanlığına verdiği, DGM Savcısı Ülkü Coşkun’un soruşturmayı savsakladığını öne süren bir dilekçesi üzerine, Adalet Bakanlığı, Müfettişlerine olayı soruşturma emri vermiştir. Yapılan soruşturmanın ardından Adalet Bakanlığı Müfettişlerinin hazırladığı raporda, Ülkü Coşkun’un olayı savsakladığı sonucu ile disiplin cezası tayini gerektiği kararına varılmıştır. Ancak, Ülkü Coşkun asker olduğu ve özlük hakları Milli Savunma Bakanlığına bağlı olduğu için bu kararın, Milli Savunma Bakanlığı tarafından uygulanması gerekmiştir. Milli Savunma Bakanlığı, bu kararı uygulamayarak, soruşturmaya yer olmadığına ve dosyanın işlemden kaldırılmasına karar vermiştir. 

Kaynakça: Suikast Raporu 93/96 syf 274. 

TBMM’de Uğur Mumcu Cinayetini Araştırma Komisyonu, görevini tamamladı. 43 toplantı, 5 inceleme gezisi, 172 adet yazı ile muhtelif kurum ve kişilerden araştırma konusu hakkında bilgi ve belge istendiği belirtildi. Çalışma süresince Komisyona 5467 adet belge ve dökümanın intikal ettiği not edildi. Saptanan sonuçlar ve öneriler şöyle sıralandı:

Dosya henüz dava açılma aşamasına getirilememiştir.

İstihbarat birimleri arasında eşgüdüm yeterli değildir

Uğur Mumcu korunmamıştır

Soruşturmanın gizliliği ihlal edilmiştir

Gerektiğinde savcı da ret edilebilmelidir

TBMM İçtüzüğü’nü araştırma komisyonları ile ilgili maddelerinde yeni düzenlemeler yapılmalıdır

İtirafçılarla ilgili yasal düzenleme yapılmalıdır

Adli Tıp Kurumu çağdaş bir yapıya kavuşturulmalıdır

Uğur Mumcu’nun ikametgâhında ve çalışma odasında tespit yapılmamıştır

Güvenlik güçleri çağın bilgi birikim ve teknolojisinden yararlanmalıdır

Uğur Mumcu’ya ait telefonlarda yapılan görüşmelerin detay kayıtları Telekom’dan istenmemiştir

İslami Hareket Örgütü Elemanları ile ilgili operasyon tutanaklarında tahrifat yapılmıştır

Üç yıl sonunda dava açılmamışsa mağdurun avukatları dosyayı inceleyebilmelidir

Ülkü Coşkun’la ilgili dosya işlemden kaldırılmıştır

Deliller muhafaza edilmelidir

Delil toplama ve ifade almada gerekli özen gösterilmemiştir

Kaynakça: Uğur Mumcu Cinayeti, TBMM Araştırma Komisyonu Raporu, Sf. 191-200

Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kurulu, bombalı saldırı sonucu yaşamını yitiren Uğur Mumcu‘nun ailesinin İçişleri Bakanlığı aleyhine açtığı davayı noktaladı.

Kurul, Bakanlığı, Mumcu‘nun eşi ve çocuklarına 5 milyar lira manevi tazminat ödemeye mahkûm eden Ankara 4. İdare Mahkemesi’nin direnme kararını onadı. Mahkeme ilk önce İçişleri Bakanlığı’nı Mumcu Ailesi’ne 5 milyar 55 milyon lira maddi, 5 milyar lira da manevi tazminata mahkûm etmişti. 

Uğur Mumcu’yu 7 yıl önce otomobiline bomba koyarak öldüren 7 kişi İstanbul’da kar maskeli, çelik yelekli, otomatik silahlı Özel Harekat timlerinin düzenlediği operasyonda yakalandı. Yasadışı dinci bir örgüte mensup teröristlerin sorgusu sürerken, İstanbul DGM ‘soruşturmanın selameti’ gerekçesiyle basına yıldırım hızıyla yayın yasağı koydu.

Uğur Mumcu‘ya düzenlenen suikastte kullanılan bombayı iki İranlı’ya verdiğini itiraf eden ve olay yerinde tatbikat yaptırılan Yusuf Karakuş’un, Mehmet Şahin ile birlikte Hizbullah örgütü üyesi oldukları gerekçesiyle İstanbul DGM’de yargılandıkları ortaya çıktı.

Devlet Güvenlik Mahkemesi Savcısı Hamza Keleş, Ankara 2 No’u DGM’de düzenlediği basın toplantısında, “Umut Operasyonu” soruşturması sonucunda hazırladığı iddianame hakkında genel bilgiler verdi. İstanbul’da 6 Mayıs 2000’de yakalanan sanıkların, 7 Mayıs 2000’de Ankara’ya getirilip sorgulanmaları sonucu faili meçhul olayların aydınlatılması yönünde önemli mesafeler alındığını belirten Hamza Keleş, Ankara’da yakalanan sanıkların sorgulanmaları sonucunda Bahriye Üçok, Muammer Aksoy, Uğur Mumcu ve Ahmet Taner Kışlalı cinayetlerinin çözüldüğünü söyledi.

Ankara 2 No`lu DGM`de yapılan 19. duruşmada, “Umut Operasyonu” kapsamında yargılanan sanıklardan Talip Özçelik ve avukatı Hüseyin Kılıç, esas hakkında savunma yaptı. Mahkeme Başkanı Hüseyin Eken, dosyanın eksikliği bulunmadığı takdirde hüküm hazırlanmak üzere incelemeye alındığını bildirdi. Eken, 7 Ocak 2002 tarihli oturumda karar verilebileceği ve sanıklara son sözlerinin sorulabileceğini belirterek, tüm sanıkların duruşmada hazır bulundurulmaları için Ankara DGM Cumhuriyet Başsavcılığı`na yazı yazılmasının kararlaştırıldığını açıkladı.

Uğur Mumcu suikastının da aralarında bulunduğu 22 olayı kapsayan ‘Umut Operasyonu’ davasında yargılanan Ferhan Özmen, Necdet Yüksel ve Rüştü Aytufan hakkında idam cezası verildi. Diğer sanıklar, çeşitli hapis cezalarına çarptırıldı. Savcı Hamza Keleş’in iddianamede 9 idam istediği davada mahkeme, sadece 3 sanık için idam kararı verdi. 

*Karar, Yargıtay aşamasında, bir kısım sanıklar yönünden onanmış, bir kısım sanıklar yönünden ise bozularak dosya 2 no.lu DGM’ye dönmüştür. Bozma kararına uyularak, dava, anılan mahkemenin 2002/139 sayılı dosyasından devam etmektedir.

Umut Operasyonu Davasının bozmadan sonra görülen duruşmasında, “Umut Operasyonu” kapsamında cinayeti araştırılan bir başka isim Muammer Aksoy’un öldürüldüğü yerde bulunan mermi kovanlarına ilişkin çelişkinin giderilmesi için söz konusu tutanağı tutan polis memurları dinlendi.

Görülen duruşmada İstanbul 3 nolu DGM yazılarak; (…) 1993/205 esas ve 1993/ 576 esas sayılı (İslami Hareket Örgütü lideri iddiasıyla yargılanan) Ekrem Baytap ile dosyasından Abbas Gulamzade’nin kaçırılması olayıyla ilgili teşhis tutanakları tanık beyanları olay tutanağı ve dosyada varsa başkaca kanıtların ve yine bu dosyada bulunan iddianamenin verilmişse kararın örneklerinin çıkartılıp gönderilmesine, (…) istemde bulunan sanıkların 4959 sayılı (Topluma Kazandırma Kanunu) yasadan istifade edip edemeyeceklerinin İçişleri Bakanlığından sorulmasına karar verildi.

Görülen duruşmada, 

– Ekrem Baytap dosyasının birleştirilme kararı ile dosya içine alındığı,

– davanın 1 No’lu sanığı Hasan Kılıç’ın ve birleşen dosya sanığı Ekrem Baytap’ın 4959 sayılı yasadan yararlanması istemlerinin İçişleri Bakanlığına yazılarak rapor hazırlanmasının istenmesine,

– diğer sanıkların istemlerine ilişkin yazılan müzekkere cevaplarının beklenmesine, karar verilip duruşma 26.04.2004 tarihine ertelendi.

Görülen duruşmada tutuklu sanık Mehmet Şahin’in avukatı Mehmet Ballı söz alarak, DGM’lerin kuruluşuna ilişkin Anayasa’nın 143. maddesinin son AB uyum paketiyle yürürlükten kaldırıldığını anımsattı. DGM’lerin Kuruluş ve Yargılama Usulleri Hakkındaki 2845 sayılı yasanın Anayasal dayanağının kalmadığını ifade eden Ballı, ”Hukuk boşluk tanımaz. Tabii hakim ilkesi de göz önüne alınarak, dosyanın derhal görevsizlik ve yetkisizlik kararıyla İstanbul Ağır Ceza Mahkemesi’ne gönderilmesine karar verilsin” dedi.

Görülen duruşmada; Hasan Kılıç ve Ekrem Baytap’ın topluma kazandırma yasasından yararlanamayacaklarına ilişkin gelen İçişleri Bakanlığı yazıları okundu. Sanık vekillerine gelen yazılara karşı beyanda bulunmaları için süre verilerek duruşma 20.09.2004 gününe ertelendi.

Görülen duruşmada, sanık Ferhan Özmen vekili müvekkilinin savunmasını yaparken mahkeme heyeti ile tartışmaya girdi; duruşmaya ara veren mahkeme heyeti tekrar duruşmaya başladığında Ferhan Özmen vekiline ihtaratta bulunarak CMUK 394/ d işlem yapacağını bildirdi.

Sanık Ekrem Baytap vekilleri savunma için süre istediler, Sanık Hasan Kılıç vekili ise mazeret dilekçesi vererek duruşmaya katılmadı.

Mahkeme heyeti tutuklu sanıklar Hasan KILIÇ, Ferhan ÖZMEN, Mehmet Ali TEKİN ve Ekrem BAYTAP’ın tutuk hallerinin devamına, tutukluluk durumlarının 14.01.2005 günü incelenmek üzere duruşmayı 14.02.2005 günü saat 10.00’a erteledi.

Görülen duruşmada, yeni ceza yasasının yürürlük tarihi beklendiği için önemli bir gelişme olmadı.

Görülen duruşmada, yeni ceza yasasının yürürlük tarihi beklendiği için, tıpkı Şubat ayındaki dava gibi önemli bir gelişme olmadı.

Görülen duruşmada, sanıklardan Hasan KILIÇ ve Mehmet Ali TEKİN ile, Ekrem BAYTAP vekili davanın esasına yönelik savunmalarını yaptı. Dosya heyetçe incelemeye alınarak duruşma 28.07.2005 günü saat 10.30’a ertelendi.

2000 yılında 2000/102 E.sayılı Umut Operasyonu Davası adı ile açılan dava, çeşitli aşamalardan geçirilerek Yargıtay 9.Ceza Dairesi’nin 2006/1554 E.2006/6101 K.sayılı kararıyla onandı. Olayın faili olarak bu davada yargılanan Necdet Yüksel yönünden daha önce kesinleşen karar, son kararın onanmasıyla, Ferhan Özmen yönünden de kesinleşti. Sanık Baytap’a verilen 15 yıl hapis cezası bozuldu. Diğer sanıkların ise Topluma Kazandırma Yasası’ndan yararlanamayacaklarına işaret edildi.

Aralarında Uğur Mumcu, Ahmet Taner Kışlalı, Muammer Aksoy ve Bahriye Üçok cinayetlerinin de bulunduğu 17 ayrı silahlı ve bombalı saldırıyı gerçekleştiren “Tevhid- Selam Kudüs Ordusu” örgütünün 3 yöneticisi ile 1 üyesi hakkında yeni dava açıldı. İddianamede bazı şüpheliler kod adıyla bilinirken, Ali Akbulut, Selahattin Eş, Ahmet Cansız ve Aydın Koral’ın gerçek kimliklerinin soruşturmada belirlendiği vurgulandı.

TBMM Uğur Mumcu Cinayetini Araştırma Komisyonu Başkanı Ersönmez Yarbay, Cumhuriyet gazetesi yazarı Uğur Mumcu’nun ölümünü araştırırken, adı konmamış fiili bir dirençle karşılaştıklarını söyledi. Yarbay, o dönemde Mumcu olayı ile ilgili ihmali bulunan yetkililer hakkında suç duyurusunda bulunduklarını; ancak savcıların bir türlü harekete geçmediğini ifade etti. Yarbay, dönemin Devlet Güvenlik Mahkemesi (DGM) Başkanı, İçişleri Bakanı ve Emniyet Müdürü ile görüşme taleplerinin ise karşılanmadığını kaydetti.

Uğur Mumcu’nun 20. ölüm yıldönümü yaklaşırken Mumcu’nun ağabeyi ve İşçi Partisi Genel Başkan Yardımcısı Avukat Ceyhan Mumcu, suikast dosyasının 24 Ocak tarihinden itibaren zaman aşımına uğrayacağını vurguladı. Ceyhan Mumcu, suikast dosyasının zaman aşımına uğramasına 19 gün kala cumhuriyet savcılarına çağrıda bulundu.

Uğur Mumcu’nun avukat ağabeyi Ceyhan Mumcu, Ankara 11. Ağır Ceza Mahkemesi’nin iade edilmesine karar verdiği Mumcu’nun aracı için, “Araç emniyetteyken 10 yıl sonra yüklüce bir vergi cezası geldi. Vergi Dairesi’ne parayı yatırdım. Basında eleştiri konusu oldu, onun üzerine Devlet Güvenlik Mahkemesi Başsavcılığı vergiden düşülmesi konusunda sert bir yazı yazdı Maliye Bakanlığı‘na. Aracın vergisi düşmemişse aile bir de 20 yıllık taşıt vergisini ödemek zorunda kalacak.” dedi.

Uğur Mumcu’nun 24 Ocak 1993 tarihinde bombalı saldırıda yaşamını yitirdiği 06 YR 245 plakalı otomobili, Eskişehir Büyükşehir Belediyesi ile Çağdaş Gazeteciler Derneği’nin girişimleriyle Mumcu ailesinden izin alınarak Ankara’dan kamyonla Eskişehir’e getirildi. Enkaz yığını halindeki otomobil Büyükşehir Belediyesi garajına götürüldü.

Uğur Mumcu’nun 21. ölüm yıldönümünde konuşan gazeteci Hikmet Çetinkaya, Mumcu’nun suikastten üç gün önce ‘Beni öldürecekler’ dediğini söyledi. Çetinkaya, “Ölümünden üç gün önce yanılmıyorsam yine yağmurlu bir gündü. 21 Ocak 1993 Perşembe. Uğur Mumcu ve Cüneyt Arcayürek, Ankara’dan İstanbul’a gelmişlerdi birlikte. Öğleden sonra Cağaloğlu’ndaki Cumhuriyet’in en üst katında Nadir Nadi’nin odasındaydık İlhan Selçuk ve diğer yönetici arkadaşlarla. Uğur’un üzerinde lacivert bir ceket, bordo renkli balıkçı yeleği, mavi bir gömlek vardı. Konu bir ara Türkiye’nin siyasal gündemine geldi. Uğur oldukça tedirgindi ve İlhan Ağabey’e dönüp şöyle dedi: ‘İlhan Ağabey seni ve beni öldürecekler!’ O anı, yazımı yazarken anımsıyorum. Odada buz gibi bir hava esti. Akşam saatlerinde Arcayürek ve Uğur, Ankara’ya dönmek için Atatürk Havalimanı’na gittiler. Bu Uğur’u son görüşümdü…” dedi.

Yargıtay 9. Ceza Dairesi, Bahriye Üçok, Muammer Aksoy, Uğur Mumcu ve Ahmet Taner Kışlalı’nın öldürülmesinin de aralarında bulunduğu çok sayıda olayı kapsayan “Umut Davası”nda, yasadışı “Tevhid-Selam Kudüs Örgütü” ile “İslami Hareket Örgütü” yönetici ve üyesi 8 sanığa verilen hapis cezalarını onadı.

Anayasa Mahkemesi, Uğur Mumcu, Bahriye Üçok, Muammer Aksoy ve Ahmet Taner Kışlalı’nın öldürülmesine ilişkin 2000 yılında gerçekleştirilen “Umut Operasyonu” kapsamında “silahlı terör örgütü kurucusu ve üyesi olmak” suçlarından mahkum edilen Hasan Kılıç, Mehmet Şahin ve Yusuf Karakuş’un yeniden yargılanmasına karar verdi.

‘Umut davası’, sanıklarının adil yargılanmadıkları kararı üzerine süreç yeniden başladı. Ankara 11. Ağır Ceza Mahkemesi, terör örgütü kurmaktan 12 yıl 6’şar ay hapse mahkûm olan Ali Tekin ve Hasan Kılıç ile örgüt üyeliğinden 6 yıl 3’er ay hapis cezası alan Mehmet Şahin, Yusuf Karakuş ve Recep Aydın’ın yeniden yargılanması kararını verdi. Sanıklar, o dönemde işkence altında ifade verdiklerini ileri sürerek, suçlamaları reddettiler. “FETÖ” ile bağlantılı oldukları iddia edilen bazı polisler davaya müdahillik talebinde bulundu. Mahkeme, talepleri reddederken davayı 9 Kasım 2017 tarihine erteledi.

Sertaç Aktan, Euronews Türkçe’de Uğur Mumcu suikastinin 26’ncı yılı için bir yazı kaleme aldı. Aktan’ın yazısında “Kontr-gerillanın hukuk dışı uygulamalarından MİT-PKK ilişkisine, devlet içerisindeki tarikat ve cemaat örgütlenmelerinden pek çok başka tehlikeli ve zor konuya dair yazılar ve kitaplar kaleme almış olan Mumcu’nun yılan hikayesine döndürülen dava sürecinin farklı iktidar dönemlerinde farklı yönlere evrilmesi medyada yeterince yer bulamadı ve toplumsal hafıza zayıfladı. Her yıl anmaların ötesine geçmeyen Mumcu suikasti, yaşandığı günden itibaren üzerindeki soru işaretlerinden kurtulamadı.” ifadeleri dikkat çekti.

Uğur Mumcu, Muammer Aksoy, Bahriye Üçok ve Ahmet Taner Kışlalı cinayetlerinin arkasındaki örgüt olan yasadışı Tevhid-Selam Kudüs Ordusu üyesi olmak suçundan yargılanan ve kırmızı bültenle aranan 3 sanığın, mahkemenin “tutuklanmama güvencesi” vermesinin ardından Türkiye’ye geldikleri, savunma yaptıktan sonra da beraat ettirildikleri ortaya çıktı.

Gazeteci Uğur Mumcu’nun katıldığı programlardaki konuşmalarının olduğu videolar, TRT’nin arşivinde yıllardır bulunurken, TRT sessiz sedasız Mumcu’nun görüntülerini kaldırdı.