TÜRKİYE’DE GRİZU PATLAMALARI DOSYASI
Grizu patlaması nedir?
Grizu patlaması, Türkiye’de maden kazalarının en sık görülen nedenlerindendir. Grizu, madencilikte metan-hava karışımına verilen isimdir ve metanın havada bulunma oranı %5,4’ü geçtiği anda, karışımın yüksek sıcaklıkta patlama riski oluşur. TMMOB Maden Mühendisleri Odası’nın Haziran 2010’da yayınladığı Madencilikte Yaşanan İş Kazaları Raporu’nda 1983-2010 yılları arasında, en az 3 çalışanın hayatını kaybettiği 17 kaza yaşandığı ve bu kazalardan 15’inin grizu patlamaları sonucu yaşandığı belirtilmiştir.
Yazar
Hasan Teoman Bingöl
Görüş
İTÜ Maden Fakültesi - Doç. Dr Abdullah Fişne:
Grizu kelimesini, metan-hava karışımını nitelemek için kullanıyoruz. Havadaki metan miktarı, gaz püskürmeleri ve kömür tozu patlamalarına bağlı olarak artar, gerekli sıcaklığa ulaşıldığı durumda patlama gerçekleşir. Metan, yoğun olarak taşkömürünün bünyesinde bulunduğu için kömür ocaklarında yaşanan kazaların ana sebeplerinden biridir. Yalnızca Türkiye’de değil, dünyadaki bütün kömür ocaklarında büyük can kayıplarına sebebiyet vermiştir. 2004-2005 yıllarına kadar Çin’de madencilik tarihinin en büyük kazaları grizu patlamaları sebebiyle yaşanmıştır. Yakın zamanda madencilik sektörünün ürettiği mühendislik çözümleri sayesinde, ABD ve Çin gibi gelişmiş madencilik sektörüne sahip olan ülkelerde patlamalar daha nadir görülse de Türkiye için hala sorun niteliğini sürdürüyor.
11 Haziran 1954
Zonguldak Grizu Patlaması
Zonguldak’ta Ereğli Kömürleri İşletmesi’ne bağlı kömür ocağında grizu patlaması yaşandı. 6 işçi hayatını kaybetti, 16 işçi yaralandı.
11 Haziran 1954
19 Mart 1965
Yeniçeltek Grizu Patlaması
Amasya’nın Merzifon ilçesine bağlı Yeniçeltek Linyit İşletmesi’nde meydana gelen grizu patlamasında 69 işçi hayatını kaybetti.
Kazadan 53 yıl sonra yeni ocak açma çalışması sırasında madenciler, kaza sonrası toprak altında kalan 7 madenciden birinin cesedine ulaştı.
7 Mart 1983
Armutçuk Grizu Patlaması
Zonguldak’a bağlı Kandilli (Armutçuk) beldesinde TTK’ya ait kömür ocağında 7 Mart 1983’te büyük bir grizu patlaması yaşandı. Sarsıntının şiddetinden sarsılan Zonguldak’ta pek çok kişi deprem olduğunu sandı. Patlama sırasında ocakta bulunan 406 işçiden 102’si hayatını kaybetti. Yapılan ilk açıklamalarda patlama “Kaçınılmaz iş kazası” olarak tanımlandı.
7 Mart 1983
10 Nisan 1983
Kozlu Grizu Patlaması
Zonguldak’a bağlı Kozlu ilçesinde TTK’ya ait kömür ocağında yaşanan grizu patlamasında 10 işçi hayatını kaybetti.
31 Ocak 1990
Amasra Grizu Patlaması
Bartın’ın Amasra ilçesinde kömür ocağında yaşanan grizu patlamasında 5 işçi hayatını kaybetti.
31 Ocak 1990
7 Şubat 1990
Amasya Grizu Faciası
Amasya’nın Merzifon ilçesindeki Yeniçeltek Kömür İşletmesinde 19:30 sularında meydana gelen Grizu Patlaması sonucu 5 işçi hayatını kaybetti, 63 işçi toprak altında mahsur kaldı. Patlamadan bir gün sonra toprak altında kalan 63 işçiden umudunu kesen devlet yetkilileri, madenin hava bacalarından beton döktü. Hayatını kaybeden işçi sayısı 68’e yükseldi.
3 Mart 1992
Kozlu Grizu Patlaması
Zonguldak’ın Kozlu ilçesindeki TTK’ya ait kömür ocağında meydana gelen zincirleme grizu patlamaları sonucu 263 işçi hayatını kaybetti, 550 işçi yaralandı.
Dünya madencilik tarihinin en büyük kazaları arasında yer alan faciada ölen işçilerden 147’sinin cesedi, yer altında devam eden yangınlar nedeniyle günler sonra gruplar halinde çıkarılabildi. En son 2 madencinin cesedi ise, kazadan 5 yıl sonra, Mayıs 1997’de ocaktan çıkarıldı.
3 Mart 1992
26 Mart 1995
Sorgun Grizu Patlaması
Yozgat’ın Sorgun ilçesindeki Matsan Madencilik Şirketi’ne ait kömür ocağında meydana gelen grizu patlaması sonucu 45 işçi göçük altında kaldı.
Kurtarma çalışmaları sonucu 7 işçi göçük altından çıkarılırken, 38 işçi hayatını kaybetti.
8 Ağustos 2003
Aşkale Grizu Patlaması
Erzurum’un Aşkale ilçesindeki Kükürtlü Maden Ocağı’nda meydana gelen grizu patlaması sonucu 7 kişi hayatını kaybetti, 7 kişi yaralı kurtarıldı.
Aziziye Araştırma Hastanesi’nde tedavi altına alınan yaralılardan Zafer Ateş, hala patlamanın şokunu yaşadığını belirterek şöyle konuştu:
“Biz ocakta 08.00-16.00 saatleri arasında çalışan birinci vardiyadaydık. Ocakta çalıştığımız bir sırada şiddetli bir patlama oldu. Kulakları sağır eden patlamanın etkisi ile savrulduk. Sonra bulunduğumuz bölüm üzerimize çöktü ve göçük altında kaldık. Kıpırdayamıyorduk. Bağırmaya başladım. Kurtarma ekiplerinin yardımı ile çıkarıldım.”
8 Ağustos 2003
22 Kasım 2003
Ermenek Grizu Patlaması
Karaman’ın Ermenek ilçesinde Özsayan Madencilik Şirketi’ne ait kömür ocağında gerçekleşen grizu patlaması sonucu 10 işçi hayatını kaybetti.
Erzurum Valisi İsmet Metin, kurtarma çalışmalarının başında ulaşılan 3 madenci cesedi ile ilgili “Yanma nedeniyle tanınmaz halde olan ölülerin kimlikleri bilinmiyor.” ifadelerini kullandı.
21 Nisan 2005
Gediz Grizu Patlaması
Kütahya’nın Gediz İlçesi’ne bağlı Gökler Beldesi’nde bulunan ve Kömür İşletmeleri A.Ş.’ye ait olan bir maden ocağında meydana gelen grizu patlamasında göçük altında kalan 18 işçinin cansız bedenine ulaşıldı.
Patlama sırasında ocağın yüzeyine yakın bir noktada bulunan 2 işçi, diğer madenciler tarafından hafif yaralı şekilde kurtarıldı.
21 Nisan 2005
1 Haziran 2006
Dursunbey Grizu Patlaması
Balıkesir’in Dursunbey İlçesi’nde Şentaş Madenciliğe ait kömür ocağında yaşanan grizu patlaması sonucu 17 işçi hayatını kaybetti, 5 işçi yaralandı.
Göçük altından yaralı çıkarılan ve Dursunbey Devlet Hastanesinde tedavi altına alınan yaralılardan İbrahim Demirbaş (35), ocakta iki bölüm olduğunu, patlamanın ölen işçilerin çalıştığı bölümde meydana geldiğini kaydetti.
“Biz sağ bölümde çalışırken sol taraftan önce büyük bir gürültü geldi. Ardından sıcaklık rüzgar gibi dönerek üzerimize geldi” diyen Demirbaş, buna rağmen o yöne doğru gidip arkadaşlarını kurtarmayı denediklerini, ancak gazdan etkilenince ilerleyemediklerini söyledi.
11 Aralık 2009
Kemalpaşa Grizu Patlaması
Bursa’nın Kemalpaşa İlçesi’ne bağlı Devecikonağı Köyü’ndeki özel bir maden ocağında meydana gelen grizu patlamasında göçük altında kalan 19 işçi yaşamını yitirdi.
Kurtarma çalışmalarını takip etmek için bölgeye gelen Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Ömer Dinçer gazetecilere yaptığı açıklamada, olayla ilgili soruşturmanın çok yönlü olarak sürdürüldüğünü belirtti.
11 Aralık 2009
2018
Dursunbey Grizu Patlaması
Balıkesir’in Dursunbey İlçesi’ne bağlı Odaköy’deki Şentaş Madenciliğe ait kömür ocağında grizu patlaması sonucu 18 işçi hayatını kaybetti.
Aynı ocakta, 1 Haziran 2006 tarihinde de grizu patlaması yaşanmış ve 17 işçi hayatını kaybetmişti. Olaydan bir gün sonra 5 kişilik bilirkişi heyetinin yaptığı inceleme sonucu, ocağın havalandırma sisteminin yeterli olmadığı ve patlamaya antigrizu özelliği taşımayan elektrik kablolarının sebep olduğu bildirilmişti.
17 Mayıs 2010
Karadon Grizu Patlaması
Zonguldak’ın Karadon İlçesi’nde TTK’ya (Türkiye Taşkömürü Kurumu) bağlı kömür ocağında gerçekleşen grizu patlamasında 30 işçi hayatını kaybetti, 11 işçi yaralandı.
Patlamanın yaşandığı bölgeye giden Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Ömer Dinçer, patlamanın ardından akıllara kazınan “Madencilerimizin bedeninde herhangi bir yanık yok, güzel öldüler.” ifadelerini kullandı.
Gazetecilere açıklamalarda bulunan Bakan Dinçer, maden ocağının kamu işletmesi olması dolayısıyla iş güvenliği açısından da her türlü tedbirin alındığını belirterek, şöyle dedi: “En son 22 Ekimde denetimlerimizi yapmışız. Bu denetimlerde iş güvenliğini tehdit eden herhangi unsura rastlanmamış. Sadece müfettişlerimiz tahkimat planına ve yönergelere uygun çalışma talebinde bulunmuşlar. Onun dışında her şey normal gözüküyor. Dolayısıyla patlamanın sebeplerini görme noktasında biraz zamana ve özellikle çöküntüler kaldırıldıktan sonra yapılacak incelemelere ihtiyacımız var.”
17 Mayıs 2010
8 Ocak 2013
Kozlu Grizu Patlaması
Zonguldak’ın Kozlu İlçesi’ndeki kömür ocağında yaşanan grizu patlaması sonucu 8 işçi hayatını kaybetti.
Aynı ocakta, 3 Mart 1992 tarihinde meydana gelen grizu patlamasında 263 işçi hayatını kaybetmişti, 550 işçi yaralanmıştı.
26 Nisan 2014
Gülşehir Grizu Patlaması
Nevşehir’in Gülşehir ilçesine bağlı Gülyazı köyü yakınlarında Elmas Madenciliğe ait kömür ocağında gerçekleşen grizu patlamasında 1 işçi hayatını kaybetti, 6 işçi çıkan gazdan etkilenerek yaralandı.
26 Nisan 2014
13 Kasım 2014
Uzunköprü Grizu Patlaması
Edirne’nin Uzunköprü İlçesi’ne bağlı Altınyazı köyünde özel bir kömür ocağında meydana gelen grizu patlamasında 3 işçi hayatını kaybetti.
Madende çalışma durdurulurken, jandarma ekipleri olayla ilgili soruşturma başlattı.
28 Aralık 2019
Kilimli Grizu Patlaması
Zonguldak’ın Kilimli ilçesine bağlı Gelik beldesinde meydana gelen grizu patlaması sonucu 1 işçi hayatını kaybetti, 1 işçi yaralandı ve 1 işçi ocak içerisinde mahsur kaldı.
28 Aralık 2019
18 Aralık 2021
Kınık Grizu Patlaması
İzmir’in Kınık ilçesinde saat 21.00 sıralarında Polyak Eynez Enerji Üretim Madencilik San. Ve Tic. A.Ş’ye ait kömür ocağında metan gazı patlaması meydana geldi. Madende patlama nedeniyle göçük oluştu. Madende 50’ye yakın işçinin çalıştığı belirtildi. Kınık kömür ocakları, daha önce facianın yaşandığı Soma’daki madenlere çok yakın bulunuyor.
Öte yandan yaralanan işçilerle ilgili, bakanlıklardan ve kamu kuruluşlarından farklı açıklamalar geldi.
İzmir Valisi Yavuz Selim Köşger, patlamanın ardından açıklama yaparak; 8 kişinin yaralandığını açıkladı.
Hak İş Sendikası İzmir Bölge Başkanı Gültekin Şimşek de yaptığı açıklamada, “Ölen yok. 8 işçimiz yaralı. Ağır yaralı bilgisi gelmedi. İşçilerimiz Kınık ve Bergama Devlet Hastanelerinde tedavi altında” dedi.
Kınık Kaymakamlığı patlamaya dair, “İlçemiz Polyak Eynez Madeninde meydana gelen maden kazasında şu ana kadar 35 yaralımız bulunmaktadır. Maden sahasında kurtarılmayı bekleyen vatandaşımız bulunmamaktadır. Can kaybımız yoktur” açıklamasında bulundu.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Dönmez ise patlamayla ilgili olarak, “Can kaybımız yok. 22 madencimiz hafif yaralı, yaralılarımız bölge hastanelerinde tedavi altına alındı” açıklamasında bulundu.
Kaynakça
Kendi metninizi eklemek için buraya tıklayınız
Cevapla
Katkıda bulunmak ister misiniz?