Uzakdoğu’da salınıp duran kriz Rusya’ya transfer olduğunda bu bunalımın diğer ucundaki Türkiye turistik gelirleriyle ihracat akışının büyük kısmını yitirdi. Bavul ticareti geriledikten sonra politikalar sıkılaştırıldı, iç borçlanma faizleri arttı. 

Krizin birkaç yıl öncesinde görünürde sular durgun olsa da enflasyon problemiyle kamunun iç borcu iç içe geçmiş haldeydi. Bankacılık sektörünün kırılganlığı da dikkate alınınca manzaraya bakan kişi için içeriden çözümlerin etkisi şüpheliydi.

IMF ile yapılan bir anlaşma stand-by statüsündeyse belirli kriterler belirleniyor, ülke kriterlerin tümüne uyması taahhüdüyle borçlanabiliyor. Ülke periyodik yoklamalarla gözetim altında tutuluyor, şartlar çerçevesinde kalması zorlanıyor.

Program yürürlükteyken makro düzeydeki gelişmeler başlangıçta beklentilerle paraleldi. Ancak enflasyondaki iniş tahminlerden çok daha az olduğunda programa güven kaybı, iç borçlanma faizlerinin yükselişiyle beraber masaya geldi. 1999 yılında 1 Euro’nun Türk Lirası cinsinden en düşük olduğu noktada Euro kuru 366.190,00 TL iken 2000 yılında kurun en düşük noktasında 542.096,00 TL’ydi.

Likidite krizinin sonucu olarak, bankacılık sistemi likiditesinin geçici süre için artırılması amacıyla kullanılan gecelik faiz Ekim’de %39 iken Kasım’da %95’e yükseldi. Aralık’ta %150’nin üzerine çıktı ve ekonomik kriz göstergelerde resmileşti.

Çankaya Köşkü’nde Milli Güvenlik Kurulu toplanıyor, gergin tartışma ortamında Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer anayasaya uyumsuzluk eleştirileri yöneltirken Hüsamettin Özkan “Anayasa’yı bir de biz görelim” der, Sezer de Ecevit ile Özkan’ın bulunduğu tarafa kitapçığı fırlatır. Özkan kitapçığı Sezer’e fırlatırken Ecevit ile Mesut Yılmaz kurulu terk eder.

Kriz açıklamasından sonra bir hafta geçmeden binlerce şirket iflas etti, intiharlar yaşandı. Astronomik seviyedeki faizler sonucu sıcak para girişi artsa da bu geçici girişler dalgalanmanın sona ermesini imkansızlaştırdı. Türkiye’nin kredi notunun düşüşüyle yabancı yatırımcılar iyiden iyiye uzaklaştı.

2000’de 201 milyar dolar olan GSMH 2001’de 146 milyar dolara geriledi. 2000’de 4 bin 130 dolar olan kişi başına düşen milli gelir 2001 krizi sonrası 3 bin 20 dolara dek indi. Bir diğer cephede işsizlik oranı yüzde 6.3’ten yüzde 10.6’ya yükseldi.

Derviş ekonomi kadrosunu güncelledikten sonra IMF ile destek görüşmeleri yaptı. IMF, desteğin önkoşulu olarak 15 yasayı şart koştu. Yasaların genel karakteri rekabetin arttırılması ve özelleştirme zemininin yaratılmasıyla ilgili görüldü. Dikkat çeken yasalar:

1.       Şeker Yasası (TBMM kabulü 4 Nisan, CB onay 18 Nisan)

Şeker pancarındaki taban fiyatı kaldırılmalı, fiyatı fabrikalar belirlenmeli. Denetleme için Şeker Kurumu kurulmalı.

2.       Ekonomik ve Sosyal Konsey Yasası (TBMM kabulü 11 Nisan, CB onay 20 Nisan)

Sosyal ve ekonomik politikalar yaratılırken kamu kesiminde işbirliği arttırılmalı. Sivil toplum örgütleri, işçi ve işverenler ortaklaşmalı.

3.       Bütçe Değişikliği Yasası (TBMM kabulü 11 Nisan, CB onay 25 Nisan)

Bütçe Kanunu’nda değişiklik yapılarak görev zararlarının tasfiyesi dahil bankaların finansman yükümlülüğü Hazine’ye devredilmeli.

4.       Telekom Yasası (TBMM kabulü 12 Mayıs CB onay 22 Mayıs)

Türk Telekom özelleştirilmeli ve profesyonel bir ekip tarafından yönetilmeli.

5.       Sivil Havacılık Kanunu (TBMM kabulü 19 Nisan CB onay 25 Mayıs)

Türk Sivil Havacılık Kanunu düzenlenerek havayolu ücret tarifeleri şirketler tarafından belirlenmeli.

6.       Tütün Yasası (TBMM kabulü 20 Haziran CB veto 6 Temmuz)

Tekel yapılandırılmalı, tütün ve alkol piyasası düzenlenmeli.

Veto Sebebi: Ahmet Necdet Sezer tütün mamullerine dış alım serbestisi getirilmesinin yerli üreticilerin kaybına yol açacağını, iç pazarın yabancı sigara tekeli altına gireceğini söyleyerek veto etti.

Hedefler için atılan adımlar ekonomiyle siyaset arasındaki mesafeyi açtı, para politikası ve bankacılık sektörünü yapılandırdı. Ancak hedeflerin yayıldığı geniş zemini de dikkate alarak programın sacayaklarının tümünü aynı verimlilikle gerçekleştirmek mümkün değildi.

Beklentilerin tam anlamıyla karşılanamaması, politik görüş ayrılıkları ve yapılan açıklamalar beklentilerin erken seçime kaymasına yol açtı. 31 Temmuz 2002’de TBMM’de alınan karara göre 3 Kasım’da seçim yapılacaktı.