Alım gücünün 20 yılı
Türkiye’de alım gücünün son 20 yılı nasıl geçti?
Türkiye’de 2000’li yılların ilk 20’sinde alım gücü, iç ve dış politik dengelerin etkisine oldukça açık ve dolayısıyla büyük dalgalanmalarla değişken seyretti. 2000-2020 yılları arasında asgari ücretin izini takip edilerek, bir asgari ücretle ne kadar çeyrek altın, ne kadar dolar ve ne kadar ekmek alınabileceği endekslendiğinde Türkiye’nin ilk 20 yılında alım gücünün ne oranda arttığı ya da azaldığı net bir şekilde okunabiliyor.
Yazar
Burak Kılıç
2000
Asgari ücret: 86.92 TL
Ne kadar çeyrek altın* satın alınabilir: 8.27 adet
Ne kadar dolar alınabilir: 137.82 $
Ne kadar ekmek** alınabilir: 695 adet
2001
Ecevit’e yazar kasa atıldı
Asgari ücret: 122.18 TL
Ne kadar çeyrek altın satın alınabilir: 5.19 adet
Ne kadar dolar alınabilir: 99,49 $
Ne kadar ekmek alınabilir: 814 adet
19 Şubat 2001 MGK’sında yaşananlar piyasadaki mevcut sıkışıklığı ekonomik krize dönüştürdü. Gecelik faiz %7500’e çıktı. İMKB bir gecede %18 değer kaybetti. Krize isyan eden esnaf Ahmet Çakmak’ın yazar kasasını fırlatması ise krizin simgesine dönüştü.
2001
2002
AK Parti iktidara geldi
Asgari ücret: 184.25 TL
Ne kadar çeyrek altın satın alınabilir: 5.75 adet
Ne kadar dolar alınabilir: 122.34 $
Ne kadar ekmek alınabilir: 921 adet
İstanbul Büyükşehir Belediyesi eski başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın kurduğu AK Parti, 4 Kasım 2002 erken seçimlerinden lider çıktı. Böylece Türkiye yeni iktidarıyla tanışmış oldu.
2003
Asgari ücret: 225.99 TL
Ne kadar çeyrek altın satın alınabilir: 6.95 adet
Ne kadar dolar alınabilir: 151.56 $
Ne kadar ekmek alınabilir: 903 adet
2003
2004
Alım gücünde 1 yılda %50’nin üzerinde artış
Asgari ücret: 318.23 TL
Ne kadar çeyrek altın satın alınabilir: 9.64 adet
Ne kadar dolar alınabilir: 223.94 $
Ne kadar ekmek alınabilir: 1272 adet
2005
Türk Telekom özelleştirildi
Asgari ücret: 350.15 TL
Ne kadar çeyrek altın satın alınabilir: 9.09 adet
Ne kadar dolar alınabilir: 261.30 $
Ne kadar ekmek alınabilir: 1000 adet
2002 Kasım’ında iktidara gelen AK Parti’nin özelleştirme ve Avrupa Birliği politikaları ekonomik ivmeyi yukarı yönlendirdi. 2005 yılında Türk Telekom’un özelleştirilmesi gibi birçok devlet kurumunun elden çıkarılmasıyla geçen 2007 yılına kadarki bu süreç, 23 milyar dolar gelir elde edilmesini sağladı.
2005
2006
Asgari ücret: 380.46 TL
Ne kadar çeyrek altın satın alınabilir: 7.60 adet
Ne kadar dolar alınabilir: 265.87 $
Ne kadar ekmek alınabilir: 1014 adet
2007
Asgari ücret: 419.15 TL
Ne kadar çeyrek altın satın alınabilir: 7.76 adet
Ne kadar dolar alınabilir: 322.42 $
Ne kadar ekmek alınabilir: 931 adet
2007
2008
Wall Street Krizi
Asgari ücret: 503.26 TL
Ne kadar çeyrek altın satın alınabilir: 6.94 adet
Ne kadar dolar alınabilir: 390.12 $
Ne kadar ekmek alınabilir: 1070 adet
1929 yılındaki “Büyük Buhran”dan sonra en büyük ekonomik kriz olan 2008’deki “Büyük Durgunluk”ta, dünya genelinde şirketlerin piyasa değerinden 14,5 trilyon dolar kayboldu. Türkiye’de ise sürecin en kritik sözü Erdoğan’dan geldi: Kriz bizi teğet geçecek!
2009
Asgari ücret: 546.48 TL
Ne kadar çeyrek altın satın alınabilir: 6.14 adet
Ne kadar dolar alınabilir: 353.25 $
Ne kadar ekmek alınabilir: 1162 adet
2009
2010
Asgari ücret: 599.12 TL
Ne kadar çeyrek altın satın alınabilir: 5.12 adet
Ne kadar dolar alınabilir: 399.14 $
Ne kadar ekmek alınabilir: 1198 adet
2011
Asgari ücret: 658.95 TL
Ne kadar çeyrek altın satın alınabilir: 3.93 adet
Ne kadar dolar alınabilir: 394.58 $
Ne kadar ekmek alınabilir: 1317 adet
2011
2012
Asgari ücret: 739.79 TL
Ne kadar çeyrek altın satın alınabilir: 4.53 adet
Ne kadar dolar alınabilir: 412.82 $
Ne kadar ekmek alınabilir: 1056 adet
2013
Gezi Parkı olayları
Asgari ücret: 803.68 TL
Ne kadar çeyrek altın satın alınabilir: 5.02 adet
Ne kadar dolar alınabilir: 422.54 $
Ne kadar ekmek alınabilir: 803 adet
Haziran ayındaki Gezi Parkı Olayları’na dönemin başbakanı Recep Tayyip Erdoğan siyasal olduğu kadar finansal olarak da tepki göstermişti. Erdoğan, Gezi’nin Türkiye ekonomisine zararının dolaylı olarak 100 milyarlarca dolar olduğunu iddia etti.
2013
2014
Asgari ücret: 891.04 TL
Ne kadar çeyrek altın satın alınabilir: 5.41 adet
Ne kadar dolar alınabilir: 407.23 $
Ne kadar ekmek alınabilir: 774 adet
2015
Asgari ücret: 1000.55 TL
Ne kadar çeyrek altın satın alınabilir: 6.14 adet
Ne kadar dolar alınabilir: 367.84 $
Ne kadar ekmek alınabilir: 800 adet
2015
2016
Asgari ücret: 1300.99 TL
Ne kadar çeyrek altın satın alınabilir: 6.08 adet
Ne kadar dolar alınabilir: 430.5 $
Ne kadar ekmek alınabilir: 912 adet
2017
Asgari ücret: 1404.06 TL
Ne kadar çeyrek altın satın alınabilir: 5.58 adet
Ne kadar dolar alınabilir: 348.77 $
Ne kadar ekmek alınabilir: 985 adet
2017
2018
ABD ile Rahip Brunson gerilimi
Asgari ücret: 1603.12 TL
Ne kadar çeyrek altın satın alınabilir: 4.60 adet
Ne kadar dolar alınabilir: 332.94 $
Ne kadar ekmek alınabilir: 1068 adet
2017 yılına Dolar Kuru 3,70 seviyelerinde veda etti. Yıl içerisinde ABD ile yaşanan Rahip Brunson gerilimi 31 Ağustos’ta dolar/TL paritesini 6.58’de gösterdi. Bu artış 2001’deki devalüasyonun dahi üzerindeydi. ABD Doları’ndaki bu eşiklerin kırılması sonrası Dolar hiç 5 TL’nin altına inmedi.
2019
Asgari ücret: 2020.9 TL
Ne kadar çeyrek altın satın alınabilir: 4.76 adet
Ne kadar dolar alınabilir: 356.41 $
Ne kadar ekmek alınabilir: 1347 adet
2019
2020
Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak istifa etti
Asgari ücret: 2324.7 TL
Ne kadar çeyrek altın satın alınabilir: 3.09 adet
Ne kadar dolar alınabilir: 301.81 $
Ne kadar ekmek alınabilir: 1328 adet
10 Temmuz 2018 tarihinde göreve gelen Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak göreve başladığında, asgari ücret/çeyrek altın alım gücü paritesi 5.58 idi. Albayrak 8 Kasım 2020’de görevinden istifa ettiğinde piyasalar 3.10’un altındaydı. 2 yılda çeyrek altının alım gücü %60’ın üzerinde zorlaştı.
2021
Asgari Ücret: 2.825,90 TL
Ne kadar çeyrek altın satın alınabilir: 1.91
Ne kadar dolar alınabilir: 180.6
Ne kadar ekmek alınabilir: 941
***Veriler 16 Aralık 2021 tarihindeki içerikler üzerinden derlenmiştir.
2021
2022
Asgari Ücret: 4250 TL
Ne kadar çeyrek altın satın alınabilir: 2.88
Ne kadar dolar alınabilir: 271
Ne kadar ekmek alınabilir: 1416
***16 Aralık 2021’de belirtilen 2022 asgari ücreti referansıyla, o tarihin verileriyle derlendi.Temmuz 2022
Asgari ücrete ara zam
Asgari Ücret: 5500
Ne kadar çeyrek altın alınabilir: 3.16 (1 Temmuz 2022’de çeyrek altın fiyatı 1.590)
Ne kadar dolar alınabilir: 331 (1 Temmuz 2022 Dolar kuru 16,60)
Ne kadar ekmek alınabilir: 1389 (Temmuz ayında yapılan zamla birlikte ekmek fiyatı 4 TL’ye yükseldi)
Temmuz 2022
22 Aralık 2023
*çeyrek altın (1,754 gr)
**ekmek (250 gr)
*** Veriler 8 Temmuz 2022 tarihine kadarki içerikler üzerinden derlenmiştir.
Kaynakça
- yatirimymm, Yıllar itibariyle net ve brüt asgari ücret, 2020
- Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, Altın fiyatları (Ortalama) – Serbest Piyasa (TL) (Aylık), 2020
- Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, Gösterge niteliğindeki merkez bankası kurları, 2020
- Yıllara göre, Yıllara göre ekmek fiyatları, 22 Ocak 2020
- Ntvmsnbc, Sezer – Ecevit krizinin dünü bugünü, 20 Şubat 2001
- Hürriyet, Faizde tarihi rekora uçtu: Yüzde 7500, 22 Şubat 2001
- Hürriyet, Ecevit’e yazarkasa attılar, 5 Nisan 2001
- Milliyet, AKP tek başına, 5 Kasım 2002
- Vikipedi, Türk Telekom, 30 Nisan 2020
- Vikipedi, 2008-2012 Küresel Ekonomik Kriz, 30 Kasım 2020
- Milliyet, Erdoğan: Küresel kriz inşallah bizi teğet geçecek, 20 Ekim 2008
- Hürriyet, ‘Gezi’ zararı 100 milyon TL, 19 Haziran 2013
- DW, Dolarda ‘Brunson’ hareketliliği, 12 Ekim 2018
- NTV Para, Dolar kuru bugün ne kadar? (1 Temmuz 2022 dolar – euro fiyatları), 1 Temmuz 2022
- NTV Para, Çeyrek altın fiyatları bugün ne kadar oldu? 1 Temmuz 2022 güncel altın kuru fiyatları, 1 Temmuz 2022
- Emlak Kulisi, İstanbul’da ekmeğe zam geldi! Ekmek ne kadar oldu? İşte Ankara, İstanbul ve İzmir 8 Temmuz 2022 fiyat listesi…, 8 Temmuz 2022
Cevapla
Katkıda bulunmak ister misiniz?