Deprem sırasında TÜPRAŞ İzmit Rafinerisi’nin 115 metrelik betonarme meşale bacasının yıkılması sonucu çıkan yangın; 7 akaryakıt tankına ve şarj fırınına sıçradı, 63 adet boru hattının ve elektriklerin kopmasına sebep oldu. Kontrolden çıkan yangının patlama riski bulunduran LPG tanklarına ilerlemesi ve rafinerinin hemen yakınlarındaki İGSAŞ ve PETKİM tesislerine de sıçrama ihtimali düşünülerek, tesisteki tüm çalışanlar tahliye edildi. Tüpraş çevresinde yaşayan vatandaşlar korkudan evlerini terk etti. 

Donanma Komutanlığı’nın, Gölcük’teki tesislerinde bulunan biri 70 diğeri 40 yıllık olan 2 orduevi yıkıldı. 43 asker kurtarıldı, 20 askerin cesedi çıkarıldı. 187 askerin enkaz altında kurtarılmayı beklediği belirtildi.

Deprem sonrası telefon şebekeleri çalışamaz hale geldi. Yoğun iletişim trafiği karşısında çöken cep telefonları, neredeyse gün boyu devre dışı kaldı. GSM operatörleri, bölgeye gezici ekipler yolladı. Türk Telekomünikasyon A.Ş.’de deprem sonucunda oluşan arızaların ve sorunların giderilmesi amacıyla kriz merkezi oluşturuldu. Başbakan Bülent Ecevit, “Hiçbir iletişim yok. Ne normal telefon var, ne cep telefonları çalışıyor. Ancak biz telsiz yoluyla haber ulaştırabiliyoruz.” dedi.

Depremin iletişim hatlarında yarattığı tahribat sonucunda para piyasalarında işlemler durduruldu. İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda (İMKB) hisse senedi ve bono işlemleri iptal edildi. Merkez Bankası da para piyasalarının olumsuz etkilememesi için bir dizi önlem aldı.

Depremin ardından İstanbul Valiliği’nde ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nde iki ayrı kriz masası kuruldu. Büyükşehir Belediyesi, hem İstanbul hem de İzmit ve Yalova halkı için Halk Ekmek’in üretimini üç katına çıkardı.

Boğaziçi Üniversitesi Deprem Araştırma Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Ahmet Mete Işıkara, daha önce yaptıkları “deprem 6.8 şiddetinde” açıklamasını düzelterek, merkez üssü İzmit olan depremin 7.4 şiddetinde olduğunu açıkladı. Prof. Dr. Işıkara, “Sahra gözlemlerini bekledik. Depremin şiddeti 7.4” dedi. ABD’deki Ulusal Jeoloji Araştırma Merkezi yetkilileri, Türkiye’nin kuzeybatısında meydana gelen depremin, dünyada son 20 yılda meydana gelen en büyük 3 yer sarsıntısından biri olduğunu belirterek, depremin şiddetinin, richter ölçeğine göre 7.8 olduğunu açıkladılar. ABD’li uzmanlar ayrıca depremin Hiroşima’ya atılana eşdeğer 400 atom bombası gücünde olduğunu vurguladılar.

Adapazarı’nda, enkaz altında kalan cesetlerin sıcak ve rutubet sonucu çürümeye başlamasıyla yayılan koku sebebiyle kurtarma ekipleri maske takarak çalışmaya başladı. Etrafta biriken çöpler ve aşırı sıcak nedeniyle salgın hastalık ihtimaline dikkat çeken uzmanlar, halkı açık alandaki sulardan ve kuyulardan su içmemeleri konusunda uyardı.

Yalova Kriz Merkezi’nin başında bulunan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Yaşar Okuyan, “Tifo salgını söz konusu. Cenazelerin bekletilmeden burada gömülmesi gerekiyor. Olası salgın hastalıkları önlemek amacıyla, çalışmalar bu yöne kaydırıldı” diye konuştu.

Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü önceki akşam saat 21.35’te merkez üssü Akyazı olan 4.3 şiddetinde bir artçı deprem gerçekleştiğini kaydederek 17 Ağustos depreminden sonra büyüklüğü 4’ün üzerinde olan toplam 55 artçı sarsıntının gerçekleştiği bildirdi.

TÜPRAŞ yangını söndürüldü, tesiste büyük maddi hasar tespit edildi. Ayrıca patlayan borulardan denize petrol akması sonucu 1,5 kilometrekarelik alan kirlendi, 600 metreküp atık toplandı. Tüpraş Genel Müdürü Hüsamettin Danış, 7 tankı saran yangının şu anda 1 tankta çok küçük alevlerle yanmaya devam ettiğini belirterek, “Bu aşamada İzmit için tehlike kesinlikle söz konusu değil” dedi.

17 Ağustos’tan bu yana ilk kez deprem faaliyetleriyle ilgili bilgi veren Genelkurmay Başkanlığı, İstanbul’da 3. Kolordu Komutanlığı, Kocaeli – Sakarya bölgelerinde 15. Kolordu Komutanlığı, Gölcük – Yalova bölgelerini Donanma Komutanlığı, Bolu’da ise 2. Komando Tugay Komutanlığı’nın kurtarma faaliyetlerine katıldığını bildirerek, “13 tugay ve 14 istihkam bölüğü, üç seyyar cerrahi hastane, dört özel sağlık ekibi, iki ambulans uçağı ve 15 kargo uçağı, ikisi ambulans maksatlı 37 helikopter, 40 değişik iş makinası, 15 değişik cinste gemi ve diğer deniz vasıtası sorumlu komutanların emrine verilmiştir. Bütün bunlara ilave olarak Jandarma Genel Komutanlığı’na mensup 15 bin er, Deniz Kuvvetleri’ne bağlı birliklerine mensup 9 bin er, erbaş, sivil çalışan, astsubay ve subay görev almaktadır.” açıklamasında bulundu.

Sağlık Bakanı Osman Durmuş’un, ABD, 6. Filo’ya bağlı yüzer hastane olarak kullanılabilmesi için 3 gemisini Türkiye’ye gönderme teklifini ve Yunanistan’ın özel donanımlı sağlık ekibini gönderme önerisini ‘İhtiyaç yok’’ diyerek reddetmesi tepki topladı. 

Hükümet, depremzedeler için, cep telefonu olanlardan alınması düşünülen 50 milyon lira özel iletişim vergisi teklifine vatandaşlardan gelen “cep telefonunun kendisi elli milyon etmiyor” tepkisi üzerine geri adım attı. Bunun yerine, net konuşma ücretlerine belirli oranda zam yapılacağını söyleyen Maliye Bakanı Sümer Oral, “Net konuşma ücretinin yüzde 25’i özel iletişim vergisi olarak eklenecek. Bu, 30 haziran 2000’de bitecek. Böylece bir defada 50 milyon lira vermenin mahzurları giderildi.” diye konuştu.

Yazar notu: 26 Kasım 1999’da yayınlanan Resmi Gazete’de, Maliye Bakanı Sümer Oral’ın, “30 Haziran 2000’de bitecek” diye ifade ettiği Özel İletişim Vergisinin, 31 Aralık 2000 tarihinde biteceği bildirilmiştir.

Doğal afetlere karşı alınacak önlemler ve doğal afetler nedeniyle doğan zararların giderilmesi için Bakanlar Kurulu’na kanun hükmünde kararname (KHK) çıkarma yetkisi verildi. Bakanlar Kurulu’na verilen yetki 3 ay süreyle geçerli olacak. 

17 Ağustos’ta gerçekleşen ve merkez üssü gölcük olan depremin gerçekleştiği Kuzey Anadolu Fay Hattı üzerinde merkez üssü Düzce olan 7.2 büyüklüğünde bir başka deprem daha meydana geldi. 30 saniye süren Düzce Depremi’nde 763 kişi hayatını kaybetti 4 bin 948 kişi yaralandı.

Doğal Afet Sigortaları Kurumu (DASK) Zorunlu Deprem Sigortasını yapmak ve yönetmek amacıyla 587 sayılı “Zorunlu Deprem Sigortasına Dair Kanun Hükmünde Kararname” ile kuruldu. 

2000 Yılı Yatırım Programı’nda yer alan ve MD (Marmara Depremi) rumuzuyla ifade edilen deprem bölgesine yapılacak kamu yatırımlarının toplam tutarı yaklaşık 478 trilyon lira olarak belirlendi. Yatırımın en büyüğünün 35.8 trilyon lira ile İstanbul’a yapılması planlanırken 34.3 trilyon Kocaeli’ne, 13.7 trilyon lira Sakarya’ya, 4.7 trilyon liralık yatırımın Yalova’ya yapılması planlanıyor.

İstanbul Üniversitesi, İktisat Fakültesi tarafından hazırlanan “17 Ağustos Depreminin Ekonomik ve Sosyal Etkileri Araştırması” kapsamında yapılan anket çalışmasında sorulan, “Sizce depremin sebebi nedir?” sorusuna, depremzedelerin yüzde 49.1’i “Allah’ın bir cezası”, yüzde 14.9’u “kader”, yüzde 4.8’i “kıyametin alameti” ve yüzde 28.6’sı ise “doğa” cevabını verdiği kaydedildi.

Depremde oluşan ekonomik kayıplara da değinilen araştırmada, 10 ve daha fazla işçi çalıştıran imalat sanayii işyerlerinin hasar miktarlarının 264 trilyon, üretim kaybının ise 319 trilyon olduğu, vergi kaybının 38 trilyon, dış ticaret kaybının 9 trilyon, elektrik, su ve SSK primleri kaybı ise 35 trilyon lira olarak hesaplandığı açıklandı.

İzmit Depremzede Çocuklara Yardım Derneği Başkanı Ali Kundakçı, Marmara depreminin üzerinden bir yıl geçmesine rağmen, kaybolan 300 üzerindeki insanın izine rastlayamadıklarını belirterek, “Resmi kayıtlara göre kayıp gözüken 62 kişiyi bulmak için derneğimizin bünyesinde ekipler kurduk. Ama biliyoruz ki, resmi olmayan kayıtlara göre 300’ün üzerinde kayıp insan var. Nasıl ya da nerede buluruz bilemiyorum. Bugüne kadar bir sonuç alamadık.” dedi.

26 Kasım 1999 tarihinde TBMM’de kabul edilen ve 31 Aralık 2000 tarihine kadar yürürlükte olması planlan özel iletişim vergisi önce 31 Aralık 2002’ye, sonra 31 aralık 2003 tarihine uzatıldı. Aynı yıl çıkarılan 5035 sayılı kanunla deprem vergisi kapsamı genişletilerek kalıcı hale dönüştürüldü.

Deprem vergisinden, 1999-2003 yıllarında toplam 7 milyar 275 milyon lira gelir toplandı. Bu gelirlerin 4.3 milyar lirası özel iletişim vergisi dışındaki diğer ek vergilerden elde edildi.  

Operatör değişikliği hariç, ilk kez cep telefonu aboneliği sırasında alınan özel iletişim vergisi, 1 Ocak 2006’dan geçerli olmak üzere yüzde 9.8 oranında artırılarak 24.15 YTL’ye çıkarıldı.

Ulusal Deprem Konseyi,  “güncelliğini yitirdiği” gerekçesi ile Başbakan Erdoğan imzalı bir genelgeyle lağvedildi.

Yaptırdığı binaların depremde yıkılması sonucunda, 195 kişinin ölümüne neden olduğu iddiasıyla yargılanarak 18 yıl 9 ay hapis cezası alan, ancak sadece 7.5 yıl hapis yatan müteahhit Veli Göçer, inşaat işine geri döndü.

17 Ağustos Depremi’nin ardından 170 kamu görevlisi hakkında görevi ihmal suçlamasıyla dava açılırken yıkılan ya da zarar gören binaların müteahhitleriyle ilgili 2 bin 100 dava açıldı. Bu kişilerin bazıları görevden uzaklaştırılırken davalarda verilen hükümlerin çoğu ertelendi veya zaman aşımı nedeniyle düştü.

• Kocaeli’nde açılan 600’e yakın davada 12 kişi 10’ar ay hapis cezası aldı. Altı kişinin cezası infaz edildi, altısının cezası ise ertelendi. 
• Sakarya’da açılan 695 davada beş kişi ceza aldı.
• Düzce’de açıl 220’ye yakın dava dava sonucunda hiç kimse cezaevine girmedi. 
• Yalova’da açılan 173 davanın hemen hemen tamamı sonuçlansa da ceza aldığı bilinen tek isim müteahhit Veli Göçer oldu. Göçer, 18 yıl 9 ay hapis cezasına çarptırıldı. 7,5 yıl hapis yattıktan sonra 2011 yılında tahliye oldu. 
• Düzce Ersoy Apartmanı: 36 kişi öldü, dava zaman aşımına uğradı.
• Düzce Ömür Hastanesi: 11 kişi öldü, dava zaman aşımına uğradı.
• Yalova Ceylankent Sitesi: 98 kişi öldü, 2 sanığa verilen hapis cezaları ertelendi.
• Kocaeli Ubay Apartmanı: 58 kişi öldü, müteahhit hakkında verilen ceza ertelendi.
• Yüksel Sitesi: 316 kişi öldü, 5 sanığa verilen çeşitli cezalar ertelendi.
• Can Göçer ve Zafer Çoşkun: Veli Göçer’in oğlu ile ortağı yakalanamadığı için haklarındaki dava zaman aşımına uğradı.