Davutpaşa patlaması

İstanbul Davutpaşa’da bulunan Emek İşhanı’nda bulunan kaçak havai fişek atölyesinde patlama meydana geldi; ardından yangın çıktı. Ardından binanın alt katındaki atölyelerde bulunan yıkama, boyama kazanları patladı. Patlamanın yarattığı basınçla etrafa fırlayan parçalar, yangını yolda izleyen 6  kişi ile otoparktan izleyen 8 kişinin canını aldı. Çöken binada ise 6 kişi enkaz altında kalarak yaşamını yitirdi. Büyük hasara neden olan patlamada 115 kişi de yaralandı.

Dönemin Zeytinburnu Belediye Başkanı Murat Aydın, binada 5 işyerinin bulunduğunu 2’sinin ruhsatı, 2’sinin ruhsat müracaatının olmadığını açıkladı. “Kot yıkama atölyesi de kaçak. Mühürlenmiş, mührü kırıp çalışmışlar” diyen Aydın,  “Irmak tekstil, kot yıkama atölyesine ilişkin yetki İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nde. Ruhsatsız olduğunu tespit etmişiz, büyükşehire bildirmişiz.” dedi. Sanayi ve Ticaret Bakanı Zafer Çağlayan da patlamanın meydana geldiği işyerinin 4 kez mühürlendiğini açıkladı.

Davutpaşa’da patlama sonrasında yıkılan binanın enkazında yürütülen arama çalışmalarında bir kişinin daha cansız bedeni çıkarıldı. Patlamada yaşamanı yitirenlerin sayısı 21’e yükseldi.

TMMOB Makine Mühendisleri Odası (MMO) İstanbul Şubesi ilk inceleme sonuçlarını paylaştı. Şube Başkanı İlter Çelik, “Hiçbir yasa ve yönetmeliğe uygun olmadan üretim yapan bu işyerinin ruhsat konusunda tam bir denetimsizlik içinde olduğu görülüyor.” bakanlıklar ve belediyeyi işaret etti.

Davutpaşa’da yaşamını yitiren işçilerin sigortasız ve asgari ücretin altında çalıştırıldığı ortaya çıktı. İşyerinde sigortasız çalıştırılan ve aylık 400 YTL maaş alan Zübeyir Bal, masraf olmaması için her gün Bağcılar’dan işyerinin bulunduğu Davutpaşa’daki atölyeye kadar yürüyordu. Yaşamını yitiren işçilerden Semra Bakkal da 400 YTL ile çalıştırılan işçiler arasındaydı.

Makina Mühendisleri Odası İstanbul Şube Sekreteri Alkım Erdönmez patlamadan bir saat sonra olay yerine gittiklerini ancak inceleme yapmalarının engellendiğini açıkladı.

Davutpaşa’da 21 kişinin canını alan patlamanın ardından Çalışma Bakanlığı,  90 müfettişle birlikte İstanbul’daki iş yerlerinde denetleme başlattı. Bakanlık yetkilileri tarafından yapılan açıklamada 25 Şubat’tan itibaren yaklaşık 800 müfettiş ile Marmara Bölgesi’ndeki iş yerlerinin denetimine başlanacağı duyuruldu.

Davutpaşa patlaması mağdurları, Zeytinburnu Belediyesi’ne dilekçe vererek, 700 bin YTL tazminat istedi. Mağdurlar yaptıkları açıklamada belediye 60 gün içerisinde dilekçelere cevap vermezse, mahkemeye başvuracaklarını duyurdu.

Patlamanın ardından oluşturulan 5 kişilik bilirkişi heyeti, 1 ay 20 günlük çalışmasını tamamladı. 16 sayfalık rapor soruşturmayı yürüten Bakırköy Cumhuriyet Savcılığı’na sundu. Raporda, İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Zeytinburnu Belediyesi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İstanbul İl Müdürlüğü ile elektrik kurumu suçlu bulundu.

Patlamada hayatını kaybedenlerin yakınları ile zarar gören kişilerin avukatları savcılığa başvurarak bilirkişi raporuna itiraz etti. Dilekçede, patlamadan İçişleri Bakanlığı ve bağlı kurumların da sorumlu olduğu dile getirildi.

Davutpaşa patlamasının mağdurları, aradan geçen bir yıla rağmen kendilerine verilen sözlerin tutulmadığını belirterek Ankara’da eylem yaptı. Aileler  Cumhurbaşkanlığı, Başbakanlık ve Adalet Bakanlığı’nın da aralarında bulunduğu kurumlara dilekçe sundu. 

Bakırköy Cumhuriyet Savcılığı tarafından yürütülen soruşturma kapsamında Parlayıcı ve Patlayıcı Maddeler Tüzüğü’ne aykırı davranmak ve denetim yapmamakla suçlanan Büyükşehir Belediyesi İmar ve Ruhsat Denetim Müdürlüğü’ndeki 3 müdür için soruşturma izni istendi. İstanbul Valiliği yargılama izni vermedi.

Savcı Ali Haydaroğlu’nun 11 Şubat’ta yazdığı itiraz dilekçesi 3 kilometre uzaklıktaki bölge idare mahkemesine ancak 2 Mart’ta ulaştı. Mahkeme de ‘yasal itiraz süresi olan 10 gün geçtiği için’, savcının itirazı reddetti. Böylece 3 müdür yargılanmadı.

Patlamanın üzerinden geçen iki senenin ardından görülen ilk duruşmada patlamanın yaşandığı atölyenin 5 yıldır denetlenmediği ortaya çıktı. Tutuksuz olarak yargılanan Zeytinburnu Belediyesi Ruhsat ve Denetim Müdürü Rüstem Tekin 40 bin işletmeyi denetlemek için sadece 3 elemanları olduğunu 2006 yılında İçişleri Bakanlığı’nın bu eksiği tespit etmesine rağmen herhangi bir adım atılmadığını belirtti. Tutuksuz yargılanan 8 sanık sorumluluk konusunda topu birbirlerine attı. Mağdur ailelerin avukatları ise soruşturmanın belediye başkanları ve bakanlar düzeyinde genişletilmesi talebini yineledi.

Davada tanık olarak dinlenen Zeytinburnu Belediyesi’nde çalışan 11 zabıta memuru bölgeyi hiç denetmelediklerini, talimat gelmediği sürece denetim yapma haklarının olmadığını söyledi. Savcı ise ek iddianame düzenleyerek Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na bağlı Çalışma İl Müdürü Atakan Tanış hakkında dava açtı. Böylece sanık sayısı dokuza yükseldi.

Aileler, 6. duruşma öncesi Bakırköy Adliyesi önünde açıklama yaptı. Aileler, bilirkişi raporunda belirtilen kurumların yargılamaya dahil edilmesini istedi. (İnternette yaptığımız aramalarda duruşmaya ilişkin haber bulamadık)

Davutpaşa’da, Ostim’de, Marmaray’da ve diğer iş cinayetlerinde yakınlarını kaybedenlerin yakınları bir araya geldi. Aileler 28 Haziran 2012’den itibaren çeşitli aralıklarla Galatasaray Meydanı’nda ‘Vicdan ve Adalet nöbeti’ tuttu. Eylemin 75’inci haftasında Galatasaray Meydanı’nın “milli güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlığın ve ahlakın veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması” gerekçe gösterilerek yasaklanması üzerine eylemler Beyoğlu Tel Sokak’a taşındı. 91’incisi  2 Şubat 2020’de tutulan nöbetlerde 28 Nisan’ın dünyanın diğer ülkelerinde olduğu gibi iş cinayetlerinde hayatını kaybedenlerin anıldığı ve yasının tutulduğu gün olarak ilan edilmesi ve iş cinayetlerine ilişkin yargılamalarda tüm sorumluluların yargılanması talep edildi.

Mahkemenin talebi üzerine verilen ikinci bilirkişi raporunda ilk raporda onda üç kusurlu bulunan Zeytinburnu Belediye Başkanı Murat Aydın kusursuz bulundu. İstanbul Büyükşehir Belediyesi, BEDAŞ ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB) da ikinci raporda aklandı. Buna karşılık ilk raporda tali kusurlular arasında sayılan, patlamada ölmüş işletme sahibi bu kez ‘asli fail’ ilan edildi.  Heyette yer alan Yrd. Doç. Dr. Cenk Şahin binanın 18 yıldır denetlenmemesini bir açıklaması olamayacağını belirterek rapora şerh koydu.

Aileler, cezaların azlığına tepki gösterdi. Aileler tarafından yapılan açıklamada Zeytinburnu Belediye Başkanı ve Çalışma ve Sosyal İl Müdürü hakkında verilen beraat kararı eleştirildi. Ailelerin gönüllü avukatı Nermin Kaplan da sanıkların amiri olan dosyadaki sanık Zeytinburnu Belediye Başkanı Murat Aydın’ın beraat etmesini eleştirdi.

Bakırköy 6. Ağır Ceza Mahkemesi gerekçeli kararını açıkladı. Kararda patlamanın gerçekleştiği Emek İş Merkezi’nin iskan belgesi olmaksızın faaliyete geçirildiği, patlamada ölen fabrika sahibinin 4 yıl boyunca ruhsat olmadan faaliyet yürüttüğü, bunu Zeytinburnu Belediyesi görevlilerinin bildiği, fark edildikten sonra bile 5 ay boyunca evrakların işlemsiz bırakıldığı ve hukuka aykırı şekilde iş yerinin mühürlenmediği, kaçak faaliyete göz yumulduğu belirtildi.

Davutpaşa patlaması mağdurları patlamanın 10 yılında kaybettiklerini andı, adalet talebini yineledi. Patlamanın olduğu yerde anma düzenleyen aileler kaybedilenlerin anılarına karanfiller bıraktı.

Yargıtay’ın bozma kararının ardından yeniden görülen davada, avukatlar ve şikayetçiler sanıkların duruşmada hazır edilmesini talep etti. Yaşanan patlamada kızı Semra Bakkal’ı kaybeden Nigar Bakkal, “Bizim canlarımız toprak altında, onlar keyif yapıyorlar. Mahkemeyi kale almıyorlar. Gelsinler yüzlerine söyleyelim. Bu ölenlerle dalga geçmektir” dedi. Ancak mahkeme heyeti sanıkların beyanlarının alındığını belirterek talebi reddetti.