15 TEMMUZ
15 Temmuz’da ne oldu?
15 Temmuz 2016’da, ordu içerisinde FETÖ mensubu askerlerin ve rütbelilerin İstanbul ve Ankara’da gerçekleştirdiği darbe teşebbüsü sonrası 251 kişi ölürken 2 binin üzerinde kişi yaralandı. Olay günü saat saat bunlar yaşandı:
16.16: Kara Havacılık Komutanlığı’nda görevli bir subay MİT’e giderek, FETÖ üyesi askerler tarafından MİT Müsteşarı Hakan Fidan’ın alınması için kuruma saldırı olacağını ihbar etti. Fidan, Genelkurmay 2. Başkanı Orgeneral Yaşar Güler’i telefonla aradı, konu hakkında bilgi verdi.
17.32: Hakan Fidan tarafından Karargah’a gönderilen müsteşar yardımcısı Genelkurmay 2. Başkanı Orgeneral Yaşar Güler’i bilgilendirdi. Orgeneral Güler, Genelkurmay Başkanı Hulusi Akar’a detaylı bilgi verdi ve MİT Müsteşarı Hakan Fidan’ı karargaha davet etti.
18.10: MİT Müsteşarı Hakan Fidan, Karargah’a giderek komuta kademesiyle görüştü. Gelen ihbarın daha büyük bir planın parçası olabileceğini söyledi.
18.30: Genelkurmay Başkanı Hulusi Akar, TSK Harekat Merkezi’ni aradı, havada bulunan araçların indirilmesi emrini verdi.
19.26: MİT Müsteşarı Hakan Fidan, Marmaris’te bulunan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı aradı, kendisine ulaşamayınca koruma müdürüyle görüştü. Cumhurbaşkanı’nın güvenliğiyle ilgili bir problemin olup olmadığını ve ilave güvenlik tedbirlerine ihtiyaç duyup duymadıklarını sordu.
20.22: MİT Müsteşarı Hakan Fidan, Karargah’tan ayrıldı.
20.23: Akıncı 4. Ana Jet Üs Komutanlığı’nda toplanan 33 Özel Kuvvetler görevlisi Karagah’a doğru harekete geçti.
20.46: Darbenin gece saat 03.00’te başlayacak olması nedeniyle Karargah’tan erken ayrılan Genelkurmay Strateji Daire Başkanı Tümgeneral Mehmet Dişli, özel aracıyla geri döndü.
21.00: Tümgeneral Mehmet Dişli, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hulusi Akar’ın makam odasına girerek, kendisine “Komutanım operasyon başlıyor, herkesi alacağız, taburlar, tugaylar yola çıktı, biraz sonra göreceksiniz” diyerek darbeyi tebliğ etti. Hulusi Akar’ın söylenenlere tepki gösterdi ve bu girişimi hiçbir şekilde desteklemediğini belirtti. Geri adım atmayan Dişli, odanın dışına çıkarak hazır durumda bekleyen ekibe, komutana müdahale etmeleri emrini verdi.
22.05: Darbeci askerlerin kontrolündeki uçaklar Ankara’da alçak uçuş yaptı.
22.10: Köprüyü kontrol altına almak için Kuleli Askeri Lisesi Komutanlığı’ndan hareket eden FETÖ’cülerin komutasındaki askeri birlik Boğaz Köprüsü’nü tek yönlü trafiğe kapattı.
22.30: Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından tüm emniyet mensupları acil olarak göreve çağrıldı.
22.35: Atatürk Havalimanı’na tanklarla gelen askerler kontrol kulesine girdi.
23.10: Başbakan Binali Yıldırım, yaşananları ‘kalkışma’ olarak niteleyerek, “Türk ordusu içerisindeki bir grubun darbe girişiminde bulunduğunu” duyurdu.
23.25: Darbecilerin sosyal medyaya erişimi engellendi ancak erişim engeli kısa bir süre sonra kaldırıldı.
23.37: Genelkurmay 2. Başkanı Orgeneral Yaşar Güler, darbeci Cemil Turhan ve iki Özel Kuvvetler personeli tarafından elleri ve kolları bağlı vaziyette, Halil Gül’ün pilotluğunu yaptığı helikoptere bindirilerek Akıncı Üssü’ne götürüldü.
23.44: Darbecilerin WhatsApp’taki “Yurtta Sulh” grubundan “İstanbul Moda Deniz Kulübüne müdahale lazım, generaller var, derdest edilecek” şeklinde bir mesaj atıldı.
23.45: Darbe girişimi yapan grup, TSK’nın akredite gazetecilerle iletişim için kullandığı e-posta hesabından “Kontrolün tam olarak ele alındığına” dair mesaj gönderdi.
23.50: Ankara’nın dört bir yanından güçlü patlama sesleri geldi. Darbe girişimine tepki gösteren vatandaşlar sokaklara dökülmeye başladı.
00.04: Cumhurbaşkanı ilk açıklamasını yapmaya başladı.
Saat 00.15: Darbeci askerler TRT binasını basarak, haber spikeri Tijen Karaş’a Yurtta Sulh Konseyi adına korsan bildiri okuttu.
00.24: Erdoğan, CNN Türk’e bağlanarak Hande Fırat aracılığıyla kalkışmayı duyurdu.
00.33: Akıncı Üssünden iki F-16 daha izinsiz kalktı.
01.00: Darbe girişiminde bulunan kişiler hakkında Küçükçekmece Cumhuriyet Başsavcılığı’nca soruşturma başlatıldı ve gözaltı kararı alındı.
01.10:Sikorsky tipi askeri helikopter TÜRKSAT uydu istasyonunu vurdu.
01.13: Diyarbakır’dan gelen Özel Kuvvetler Grup Komutanı Tuğgeneral Semih Terzi’nin uçağı Etimesgut Havalimanı’na indi. Özel Kuvvetler’i ele geçirmeye çalışan Terzi, Astsubay Başçavuş Ömer Halisdemir tarafından başından vurularak etkisiz hale getirdi. Halisdemir, darbecilerin silahından çıkan kurşunlarla hayatını kaybetti.
01.21: İçişleri Bakanı Efkan Ala, Genelkurmay Başkanlığı, TSK ve polisin ülkedeki darbe girişimine müdahale ettiğini açıkladı ve darbe planlayıcılarını ‘çete’ olarak tanımladı.
01.40: Boğaziçi Köprüsü’nü geçmeye çalışan protestocuların üzerine ateş açıldı, camilerden sela okunarak halka darbe girişimine karşı sokaklara çıkma çağrısı yapıldı.
02.21: Ankara Emniyet Müdürlüğü’nü de vuran ve en az 17 polisin ölmesine neden olan askeri helikopter Gölbaşı’nda düşürüldü.
02.25: İstanbul Taksim Meydan’nda mevzilenen bir grup asker, giderek sayıları artan protestocuları dağıtmak için havaya ateş açtı.
02.50: F-16’lar ve askeri helikopterler TBMM binasını vurmaya başladı. Meclis’in giriş kapılarının yakınlarına dört bomba atıldı. Milletvekilleri ve basın mensupları sığınağa geçti.
03.00: TRT yeniden yayına döndü. TRT Genel Müdürlüğü binasını ele geçirmeye çalışan FETÖ mensubu askerler gözaltına alındı.
03.14: TÜRKSAT Gölbaşı Yerleşkesi FETÖ mensubu pilotlar tarafından bombalandı. Yerleşkeye dört adet MK-82 bombası atıldı.
03.20: İstanbul’da darbecilerin kontrolündeki savaş uçakları alçak uçmaya başladı.
03.30: Darbeci askerler Doğan Medya Center’ı basarak CNN Türk’ün yayınını kesti.
04.00: Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, savaş uçaklarından gizlenmek için yolcu uçağıyla İstanbul’a geldi.
04.07: Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Atatürk Havalimanı’nda kendisini karşılayan kalabalığa “Bu bir ayaklanma, ihanet, vatana ihanet hareketidir. Bunun bedelini çok ağır ödeyecekler” dedi.
05.00: Bakırköy Cumhuriyet Başsavcılığı darbeyi planlayanlara ve içinde bulunanlara darbeye teşebbüs suçundan soruşturma başlattı. Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı da darbecilerin darbe başarılı olduğunda kullanacakları sıkıyönetim planından harekete geçerek birçok kişi hakkında yakalama kararı çıkarttı.
06.26: Cumhurbaşkanlığı Külliyesi çevresinden dumanlar yükseldi.
06.42: Boğaz Köprüsü’nde barikat kuran darbeci askerler teslim oldu.
07.52: Genelkurmay karargahından çıkan bir tanktan, barikat kuran kamyonlara ateş açıldı.
11.01: Genelkurmay Başkanı Vekili Orgeneral Ümit Dündar, “Cumhurbaşkanımız, Başbakanımız, Bakanlarımız ve TBMM, TSK ile tam bir dayanışma içinde demokrasinin ve hukukun yanında yer alarak bu darbe girişimini önlemiştir” şeklinde bir açıklama yaptı.
Yazar
Burak Kılıç
Ertesi gün
16 Temmuz 2016
Alelacele darbe
Gazeteci Ahmet Şık, devlet içerisindeki cemaatçi kadroların kendilerine yönelik yapılacak operasyondan haberdar olduğunu, operasyon tarihinin 16 Temmuz olduğunu ve daha ileri bir tarih için planlanan bir darbe girişiminin alelalece alınmış bir kararla öne alındığını iddia etti.
16 Temmuz 2016
16 Temmuz 2016
Gülen: Biz yapmadık
Darbe girişiminin 1 numaralı sorumlusu olarak gösterilen Fethullah Gülen, bu kalkışmanın AK Parti hükümeti tarafından “sahnelenmiş” bir kurgu olduğunu iddia etti ve hakkındaki iddiaları reddetti.
16 Temmuz 2016
Sela okunması kimin fikriydi?
Yeni Şafak Yazarı Hasan Öztürk, 15 Temmuz gecesi camilerden okunan selaların Ülke TV Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Çevik’e ait olduğunu, kendisinin Diyanet İşleri Başkanı Mehmet Görmez’e ulaşarak bu fikirlerini ilettiğini söyledi.
16 Temmuz 2016
16-18 Temmuz 2016
Öksüz yargı
Daha sonraları Darbe girişiminin kilit isimlerinden olduğu ortaya çıkan Adil Öksüz, 16 Temmuz 2016’da güvenlik güçlerince Mürted Hava Üssü’nde yakalandı. 2 gün gözaltında tutulan Öksüz, 18 Temmuz 2016’da sevk edildiği mahkeme tarafından serbest bırakıldı ve o günden beri haber alınamıyor. Öksüzü serbest bırakan hakim Çetin Sönmez’e ise yıllar sonra görülen davada 8 yıl 9 ay hapis cezası verildi.
Çalınan/dağıtılan silahlar
Çalınan/dağıtılan silahlar
7 Haziran 2017
Silahı polisten aldım
Kalkışma gecesi emniyetin silah depolarından sivillere silah dağıtıldığı ya da silahların çalındığı iddiaları ortaya çıkmıştı. Sonraki yıllarda bu iddiaları kuvvetlendiren birkaç geliş yaşandı.
2017 yılında tartıştığı traktör şoförünü, çoğunlukla polis ve jandarmanın kullandığı MP-5 model tüfekle öldüren Mustafa Maraş, soruşturmada kendisine bu silahı nereden bulduğunun sorulması üzerine, silahın 15 Temmuz gecesi Ankara Emniyet binasının önünde dağıtıldığını, kendisinin de oradan aldığını ifade etti.
9 Haziran 2017
Valilik dağıtımı kabul etti
Ankara Valiliği ise yaptığı açıklamada “Zimmet kaydı tutulmadan” Emniyet Genel Müdürü talimatıyla depoların patlatıldığını ve personele silah dağıtıldığını söyledi.
9 Haziran 2017
2017
Faaliyet raporu: Kayıp silah 106 Bin
İçişleri Bakanlığı 2017 yılı faaliyet raporuna göre ise kayıp silah sayısı: 106 bin
https://www.icisleri.gov.tr/kurumlar/icisleri.gov.tr/Bakanlik_faaliyet/2017_yili_fly.pdf syf.65
8 Temmuz 2021
Peker’in silah iddiası
Sedat Peker ise yayınladığı videoda İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun talimatıyla 15 Temmuz sonrasında bu silahların dağıtımının sürdüğünü iddia etti.
8 Temmuz 2021
13 Temmuz 2021
Kayıp silah sayısı 100 bin değil 24
İçişleri Bakan Yardımcısı İsmail Çataklı ‘kayıp’ silahlarla ilgili bir açıklama yaptı. Çataklı, 15 Temmuz’da bakanlığa bağlı kurumların envanterine kayıtlı 24 silahın kaybolduğunu öne sürdü.
7 KERE OHAL VE BYLOCK
7 KERE OHAL VE BYLOCK
21 Temmuz 2016
Bitmeyen OHAL
Kalkışmadan 6 gün sonra, 2 yıl boyunca sürecek OHAL dönemine girildi. OHAL Dönemi’nde çok sayıda kanun hükmünde kararname yayınlandı.
Çıkarılan kararnamelerden bazıları ise toplumda tartışmalara neden oldu. Gözaltı azami süresinin kaldırılması ve uzun gözaltı ve tutukluluk süreleri, 100 binin üzerinde kamudan ihraç, kayyum atamaları tartışılan bazı konulardı.
ByLock meselesi
Kalkışma sonrası gözaltına alınan şüphelilerin telefonlarında ByLock isimli uygulamanın olması devletin dikkatini bu yazılıma yöneltti. İddia, Gülenci yapının haberleşmeyi bu uygulama üzerinden sağladığıydı. Bazı bulgular ise bu iddia ile örtüşüyor.
ByLock nedir?
Şifreli bir şekilde mesajlaşabilmeye olanak tanıyan bir akıllı telefon uygulaması. 2014’te Google ve Apple marketlere yüklendi. 2016 yılında kapatılana kadar toplam 600 bin kişi tarafından indirildi. MİT’in açıklamalarına göre indirenlerin çoğu Türkiye, İran ve Suudi Arabistan’da yaşadı.
Yazılımın içindeki sertifikaya göre uygulamanın yapımcısı David Keynes isimli bir Amerikalı olmasına rağmen daha sonra Hürriyet’in bir haberine göre aslında bu kişinin David Keynes’in kimliğini kullanan ABD’de yaşayan bir Türk vatandaşı olduğu anlaşıldı. Ayrıca uygulamanın kaynak kodlarında “dosya” gibi Türkçe kelimeler kullanılması uygulamanın aslında bir Türk tarafından geliştirildiğini destekledi.
Ömer Halisdemir’in Bylock kullandığı iddiası
Gülenci basında ve sosyal medya hesaplarında Ömer Halisdemir’in telefonunda Bylock programının yüklü olduğu iddiasına, kendisine ölüm emri veren 2. Kolordu Komutanı Korgeneral Zekai Aksakallı’dan yanıt geldi. Aksakallı, Halisdemir’in akıllı telefonu dahi olmadığını ve bunun FETÖ’nün bir propoganda iftirası olduğunu söyledi. Öte yandan Türk Telekom yaptığı reklamda Ömer Halisdemir’e atfen çizilen karakteri akıllı telefon kullanan bir kişi olarak filmleştirdi.
11 Ocak 2016
Barış akademisyenleri
Barış İçin Akademisyenler bildirisi, Türkiye’de 2015-2016 yıllarında PKK’ya yönelik operasyonlar sırasındaki sokağa çıkma yasaklarının ve şiddetin sona ermesi için çağrı yapan bir bildiriydi. 11 Ocak 2016’da 1128 akademisyenin imzasıyla yayımlandı.
OHAL sonrası akademisyen avı
Darbe girişiminin ardından bildiriye imza atan birçok akademisyen, kalkışma sonrasında ilan edilen olağanüstü hâl ile birlikte kanun hükmünde kararname yayımlama hakkını elde eden hükümet tarafından bu kararnamelerle akademiden ihraç edildi. Şubat 2017’de yayımlanan 686 nolu KHK ile Barış İçin Akademisyenler bildirisinin 115 imzacısı ihraç edildi.
16 Kasım 2016
Darbe’ye bağlanan Gezi
Yaşanan kalkışmadan 4 ay sonra Cumhurbaşkanlığı’nca hazırlanan kitapçıkta 10 soruda 15 Temmuz’a giden süreç açıklandı. Sürecin ayak izleri arasında Gezi Direnişi de aldı. Kitapçıkta ayrıca bazı istatistikler de paylaşıldı. CHP-MHP-HDP seçmeni üzerinde gerçekleşen analize göre kalkışma sonrası ülkenin her tarafında düzenlenen demokrasi nöbetlerine hangi parti destekçilerinin katıldığının verileri paylaşıldı.
BELİRSİZLİKLER VE İDDİALAR
BELİRSİZLİKLER VE İDDİALAR
1 Ağustos 2016
İlker Başbuğ MİT’i işaret etti
Eski Genelkurmay Başkanı Orgeneral İlker Başbuğ, 15 Temmuz’u ‘askeri darbe’ olarak görmediğini belirterek, MİT’in ordudaki Gülenci isimleri bilmesine rağmen, TSK’ya sekiz yıl boyunca bilgi vermediğini söyledi.
21 Temmuz 2016
“Öcalan’ı kaçırıp infaz edeceklerdi”
Darbe girişimi soruşturması kapsamında Kazlıçeşme’de yakalanan 12 albayın, Zeytinburnu’ndan zodyak botlarla donanma gemilerine gitmeyi, oradan da Abdullah Öcalan’ı kaçırıp infaz etmek için İmralı Adası’na ulaşmayı planladıkları iddia edildi. Darbe girişiminin gerçekleştirildiği gece İmralı’da güvenlik alarmı verildiği öğrenildi.
Darbecilerin Öcalan’a yönelik bir operasyonla Güneydoğu’da kaos çıkarmayı planladıkları iddia edildi.
21 Temmuz 2016
FETÖ BORSASI NEDİR?
İddialara göre kamuda görevli kimi kişiler, belli çıkar karşılığında tutuklu bulunan FETÖ sanıkları ya da şüphelilerinin serbest bırakılması ya da dava dosyasının açılmaması için yetkilerini ve makamlarını kullanıyor.
2 Haziran 2018
Şamil Tayyar’ın tanıklığı
AK Parti Gaziantep Milletvekili Şamil Tayyar, ’FETÖ borsası kurulduğu ve bazı FETÖ üyelerinin para karşılığı itirafçı adı altında serbest bırakıldığı’ iddialarıyla ilgili, Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına gelerek tanık sıfatıyla ifade verdi.
2 Haziran 2018
28 Haziran 2021
Peker de borsayı işaret etti
Paramount Otel’e tankla girdiği öne sürülen Cihan Ekşioğlu’na birçok suçlama yönelten Sedat Peker, Ekşioğlu’nun FETÖ Borsası’nın kuruluşunu icat eden kişi olduğunu iddia etti.
CEMAAT BOŞLUĞUNU KİMLER DOLDURUYOR?
İddiaların odağında Menzil tarikati ve Sağlık Bakanlığı var. FETÖ mensubu olan kadro ve görevlilerin tasfiyesi sonrası iddialara göre meydana gelen boşluğa yeni cemaatler sızmak istedi. İddiaların yoğunlaştığı Menzil Tarikati ise bu iddiaları doğruladı.
CEMAAT BOŞLUĞUNU KİMLER DOLDURUYOR?
Kaynakça
- Cumhuriyet Ahmet Şık darbenin perde arkasını anlattı: Neden 15 Temmuz? 16 Temmuz 2016
- Theguardian Fethullah Gülen: Turkey coup may have been ‘staged’ by Erdoğan regime 16 Temmuz 2016
- Yeni Şafak 15 Temmuz gecesi sela ve ezan fikri kimindi Olay: 16 Temmuz 2016 – Yazı: 13 Kasım 2016
- NTV SON DAKİKA: Adil Öksüz’ü serbest bırakan hakimin cezası belli oldu 29 Ağustos 2018
- Hürriyet ‘Silahı o gece polisten aldım’ 7 Haziran 2017
- Sputnik Ankara Valiliği, darbe gecesi silah dağıtıldığını kabul etti 9 Haziran 2017
- İçişleri Bakanlığı 2017 Yılı Faaliyet Raporu 2017
- Euro News Peker’den Soylu hakkında yeni iddia: ’15 Temmuz sonrasında silah dağıtmaya neden devam ettiniz?’ 8 Ağustos 2021
- Duvar İçişleri Bakanlığı: Jandarma ve emniyetteki kayıp silah sayısı 24 13 Temmuz 2021
- BBC Türkçe OHAL sona erdi: İki yıllık sürecin bilançosu 17 Temmuz 2018
- Vikipeki ByLock
- SoL Zekai Aksakallı’dan ‘Ömer Halisdemir’ ve ‘Bylock’ açıklaması 13 Temmuz 2018
- Vikipedi Barış İçin Akademisyenler bildirisi
- Cumhurbaşkanlığı 10 soruda 15 temmuz darbe girişimi ve fetullahçı terör örgütü
- Diken Başbuğ’a göre 15 Temmuz ‘askeri darbe’ değil: MİT bize sekiz yıl bilgi vermedi 1 Ağustos 2016
- Habertürk Darbeciler Zodyaklarla Abdullah Öcalan’ı kaçıracaklardı 21 Temmuz 2016
- Hürriyet Şamil Tayyar’dan ‘FETÖ Borsası’ ifadesi 4 Nisan 2018
- Tele1 Sedat Peker isim vererek FETÖ Borsası’nı anlattı 28 Haziran 2021
- Sözcü “Menzil Tarikatı Sağlık Bakanlığı’nı ele geçirdi mi?” 27 Ekim 2019
Cevapla
Katkıda bulunmak ister misiniz?